Borstbeeld Taeke Schuilenga

Het borstbeeld is een eerbetoon aan Taeke Schuilenga inwoner van Surhuisterveen.
Taeke Schuilenga werd geboren op 29 oktober 1878 te Surhuisterveen. Hij was mede-oprichter van de Spaar- en Voorschotbank en directeur van de plaatselijke Beschuitfabriek.
Het borstbeeld werd aangeboden door het personeel van de Beschuitfabriek.

Die ochtend, eind oktober 1943, wordt de zoon van Pier Nobach, fanatiek NSB'er in een mistig weiland tijdens het melken doodgeschoten. Schuilenga is in de oorlogsjaren een begrip in het Friese Surhuisterveen en omgeving. In het dorp staat de beschuit-, koek en banketfabriek die Taeke heeft opgebouwd. Taeke Schuilenga was een beetje een opstandig type.
Hij heeft nevenfuncties, onder meer bij de Vereniging van Bakkers, bij het Plaatselijk Belang en bij de Cooperatieve Spaar- en Leenbank. Het gezin Schuilenga telt inmiddels tien kinderen, die allemaal helpen in het bedrijf.
Als de oorlog uitbreekt, laat de familie duidelijk haar anti-nazistandpunt merken. Vanuit gereformeerde overtuiging was daar geen twijfel over. Taeke was een vrijheidslievend man, erg gekant tegen onrecht. Als de jongelingvereniging van de kerk moet stoppen, worden alle bijbels en boeken van de consistorie verborgen in beschuitkisten op de grote zolder van de fabriek. De vereniging komt daar voortaan bijeen.
Taeke krijgt in 1941 een boete wegens trouw aan het voormalige koningshuis. Twee van zijn zoons en zijn jongste dochter Ettje, dan 19 jaar oud, zitten enige tijd vast in het huis van bewaring in Groningen. Zijn broer, dagboekschrijver Jan-Djoerd, zit vanaf juli 1943 vast. Het lukt Taeke om hem in september vrij te krijgen.
Dat meerdere Schuilenga's vastzitten, brengt de Duitsers in verwarring. Harm Schuilenga, tot drie jaar concentratiekamp veroordeeld, wordt per ongeluk vrijgelaten. Hij duikt onder, maar bezoekt later voor de fabriek nog steeds klanten. De 29ste oktober 1943 zijn verzetsmensen op weg om Pier Nobach, de duivel van het Westerkwartier, te vermoorden.
Vlakbij diens huis, stuiten ze op zijn zoon Herman. Later schrijft Jan-Djoerd: Nobach was zo verontwaardigd over 't doodschieten van zijn zoon, dat hij met een revolver op de Groninger bussen en op voorbijgangers begon te schieten.
Vijf dagen later volgt de werkelijke wraak. In de ochtend van 4 november wordt Taeke Schuilenga door drie man opgehaald en naar het Scholtenshuis gebracht, het Groningse SD-hoofdkwartier. Dezelfde avond wordt hij meegenomen in een auto. Tussen Oosterwolde en Veenhuizen houdt het stil. Bij een afgelegen boerderij slaan de honden aan. Een dag later wordt Taeke Schuilenga, 65 jaar, verborgen onder bladeren, door een arbeider ontdekt. Schuilenga is zonder vorm van proces door het hoofd geschoten.
De verontwaardiging in Surhuisterveen over de dood van de beschuitfabrikant is groot. Onder enorme belangstelling wordt Taeke Schuilenga begraven.

Bron: Helene Butijn
DE GIDS 15
Tien monumenten

Noot:
Het borstbeeld maakt deel uit van het Munt- en Penningkabinet Surhuisterveen en is in permanente bruikleen van het Verzetsmuseum Leeuwarden. Het beeld staat momenteel in depot omdat de Spaar en Voorschotbank als bank niet meer bestaat.

Heeft u zelf meer informatie over deze locatie? Lever het aan!

Gebruikte bron(nen)

• Tekst: Bert Deelman
• Foto's: Bert Deelman (1), Neysupport (2, 3)
• Nationaal Comité 4 en 5 mei