Verzetsmonument Klein-Valkenisse

Zes namen van slachtoffers, gefusilleerd in de duinen bij Klein-Valkenisse:
vader Albert de Colvenaer 49 jaar, en zoon Yvan de Colvenaer 17 jaar
André Pierets 39 jaar
uit Zelzate (België).
Andries Pieter Dieleman 36 jaar
uit Wissenkerke.
Wim Niesthoven 28 jaar
Johan van der Weij 19 jaar
uit Middelburg.

Het is vrijwel zeker dat de zes slachtoffers volgens het standrecht zijn veroordeeld voor hun daden tegen de bezetter.
Dit standrecht werd alleen toegepast op militairen voor september 1944. Na 4 september werd de opdracht gegeven ook burgers volgens het standrecht te veroordelen waarschijnlijk op grond van de "Kriegsstrafverfahrensordnung"(KStVO) uit 1938. Het standrecht had tot taak onrust- en verzetsbewegingen onder de burgers snel en hardhandig (doodvonnissen) de kop in te drukken. Beroep tegen een uitspraak van een standrecht was niet mogelijk. Een gratieverzoek kon wel worden ingediend bij de hoogste bevelvoerende officier in het gebied.
Volgens het vonnis waren de drie Belgen uit Zelzate veroordeeld omdat ze piloten en onderduikers verborgen hadden gehouden en in het bezit waren van munitie en vlaggen van de geallieerde bondgenoten.
A. Dieleman uit Wissenkerke had volgens het vonnis op 5 september (dolle dinsdag) er aan meegewerkt Duitse soldaten te ontwapenen en gevangen te houden.
W. Niesthoven werd veroordeeld voor een sabotagedaad, begaan in de avond van dolle dinsdag na spertijd. Samen met een kennis was hij het plaveisel gaan opbreken en heeft een gat gegraven als autoval in de Poelendaeleweg / Koudekerkseweg te Middelburg, een belangrijke doorgaande route voor Duitse eenheden die uit Zeeuws–Vlaanderen kwamen en richting Sloedam trokken.
J. van der Weij werd veroordeeld omdat hij samen met een vriend had besloten om op 11 september naar de Sloedam te lopen en te kijken hoe de situatie daar was. Uit een op dat moment verlaten Duitse schuilplaats bij de Sloedam namen zij van de daar aanwezige wapens beiden een karabijn en 250 patronen mee. De vriend raakte gewond toen er geschoten werd. De chirurg die hem had geopereerd aan zijn buikwond kon hem op medische gronden uit handen van de Duitsers houden. Hierdoor ontkwam hij aan terechtstelling.

Tussen de bunkersystemen "Carmen en Fledermaus" die zich toen bij Klein –Valkenisse bevonden, zijn de slachtoffers terechtgesteld. Volgens een Poolse ooggetuige in Duitse krijgsdienst die op wacht stond die morgen, moesten de gevangenen tegen een hoog duin opklimmen terwijl het vuurpeloton zich in de diepte bevond.
Ook maakte hij een situatieschets die hij aan een Vlissinger gaf met het verzoek deze t.z.t. aan de autoriteiten te geven. Na de oorlog heeft hij verklaard de executies van een afstand te hebben gezien. Vroeger lag er tussen de duintop waarop het kruis staat en het strand een duinvallei, inmiddels is deze vallei verdwenen. De executies zouden daar zijn uitgevoerd.
Niemand van de familie van de terechtgestelden heeft officieel bericht van de executie gekregen

Op het kruis in de duinen is een kleine plaquette aangebracht met hun namen, leeftijd en geboorteplaats.
De datum 11 september 1944 waarop de eerste vijf slachtoffers zijn gefusilleerd, is te lezen op de zijarmen van het kruis.
Aan het begin van de Valkenisseweg, richting duinen is een informatiebord geplaatst met de namen van de slachtoffers en een kleine uitleg over het kruis op de achtergrond hoog in de duinen. De naam van J. van der Weij is op dit bord gespeld als van der Wey.
Het vonnis van het zesde slachtoffer Johan van der Weij uit Middelburg is op 19 september uitgevoerd op dezelfde plaats in de duinen bij Klein – Valkenisse.
Op zijn graf op de Algemene Begraafplaats in Middelburg is ook de datum van de terechtstelling 10-9-1944 onjuist vermeld.
Na de oorlog is naar de daar begraven slachtoffers gezocht. In een massagraf aan de zeekant van de duinen werden de lichamen van de vijf mannen gevonden die op 11 september 1944 waren terechtgesteld. Dichtbij is het lichaam van de zesde persoon Johan van der Weij gevonden, terechtgesteld op 19 september 1944.
De drie Belgische slachtoffers zijn herbegraven in Zelzate (België).
A. Dieleman is herbegraven in Wissenkerke.
W. Niesthoven en J. van der Weij zijn herbegraven in Middelburg.

Het oude kruis werd in 2021 vervangen door een nieuwe versie. Het oude kruis is verhuisd naar Zelzate in België.

Heeft u zelf meer informatie over deze locatie? Lever het aan!

Gebruikte bron(nen)

• Tekst: Mia van den Berg / H.J. Vader – Het kruis in de duinen bij Klein–Valkenisse
• Foto's: Colin Bal
• BAL, C. e.a., Het kruis in de duinen van Valkenisse.