Monument Patriotten van Malmedy

Dit monument herdenkt de slachtoffers van Malmedy die tijdens de Tweede Wereldoorlog het leven lieten. Er is echter in de loop van de jaren een belangrijke evolutie vast te stellen welke slachtoffers bedoeld worden. Reeds in 1946 had het socialistisch gemeenteraadslid Louis Gob een voorstel gedaan om op de plaatselijke begraafplaats een ereperk op te richten voor de helden van Malmedy, ’le champ de repos de nos héros’. Naast een centrale stele zou voor elke held een apart grafteken geplaatst worden. Dit idee haalde het niet. Waarschijnlijk lag de beperking op alleen de herinnering aan de ‘helden’ gevoelig en in 1948 werd een ander voorstel gedaan voor een eerder symbolisch ereperk voor alle oorlogsslachtoffers, inbegrepen de tijdens het Amerikaans bombardement gedode burgers. Ook deze suggestie werd niet weerhouden omdat sommige gemeenteraadsleden vonden dat de rol van de actieve verzetshelden hierdoor onbeduidend werd. Begin 1950 kwam er een nieuwe vraag van ‘Les Jeunesses patriotiques’, een jeugdvereniging met een sterk gevoel voor Belgisch patriottisme, en ditmaal om een monument op te richten ‘à la mémoire des prisonniers politiques et des résistants pou la patrie au cours de guerre 1940-1945’ (ter herinnering aan de politieke gevangenen en verzetsstrijders van de oorlog 1940-1945’). Deze aanvraag werd gesteund door de Prisoniers Politiques, de werkweigeraars en de Club Wallon. Op donderdag 20 juli 1950 werd een wake gehouden tot de volgende morgen, op vrijdag 21 juli, dit monument onder ruime politieke en militaire belangstelling en in aanwezigheid van verschillende vaderlandslievende verenigingen met veel luister werd ingehuldigd. In 1989 werd de patriottistische geest nog eens benadrukt toen op vraag van de kantonnale vereniging van de politieke gevangenen, een bronzen plaquette werd aangebracht met de namen van 24 burgers van Malmedy die tijdens verzetsacties of in de concentratiekampen gestorven waren.

Het is duidelijk dat dit monument de loyaliteit van Malmedy voor België wil benadrukken en zich afzet tegen de pro-Duitse houding die er zeker en vast tijdens het interbellum en de oorlog in de Oostkantons aanwezig was. In de geest van die tijd was dit Belgicisme ook een impliciete uiting van de Waalse, Franstalige cultuur.

Het monument
Het monument is het werk van de architecten Rousch en Moray. Het bestaat uit een enorme rotsblok van plaatselijke steen. De oorspronkelijke tekst uit 1950 werd in 1989 vervangen door ‘A nos morts pour la Belgique. 1940-1945’, ‘Leur vie pour notre liberté’. (‘Ter ere van onze doden voor België. 1940-1945. Zij gaven hun leven voor onze vrijheid.’). Centraal werd een bronzen plaat aangebracht met een kwatrijn in het Waals van de lokale dichter en verzetsheld Henri Bragard. Daarnaast werd de plaat met de namen van 25 helden aangebracht.

Heeft u zelf meer informatie over deze locatie? Lever het aan!

Gebruikte bron(nen)

• Tekst: Jan Rymenams
• Foto's: Hans Tasma (1, 2, 5), Jan Rymenams (3, 4)
• Remacle, J., La Mémoire de la seconde guerre mondiale à Malmedy de 1945 à nos jours, Malmedy, 2020