Observatiebunker MN18

Knuppelstock, 4880 Saint-Jean-Sart

België Luik Saint-Jean-Sart

Dit is observatiebunker MN 18.

De bunker hoort tot 1e verdedigingslinie van 'La Position Fortifiée de Liège', de PFL 1. Specifiek hoort de bunker tot de sector 'les Margarins-Neufchâteau' waarvan het de 18e bunker is. Deze sector bestond uit in totaal 31 bunkers.

De koepel is van het type FM. Te herkennen aan de taps toelopende vorm in tegenstelling tot de koepel van het type Guet, die een strak geheel vormt.

Evenals bij bunker MN29 is de koepel beschadigd door gebruik van een 50 kg holle lading. Deze werd bovenop de koepel bevestigd, op het punt waar de periscoop zat. Door de kracht van de lading werd de koepel weliswaar niet vernietigt, maar raakte flink beschadigd en was buiten gevecht gesteld. De gebundelde neerwaartse hitte van bijna 3.000 graden Celcius. en de kracht die vrij kwam, vernietigde alles op zijn weg naar beneden. Aan de binnenzijde is zelfs de afdruk te zien die de holle lading teweeg bracht. Door de kracht kwamen metaalsplinters los van de binnenzijde van de koepel.

Tijde de Duitse inval op 10 mei 1940 wordt bunker MN18, door een Duits voertuig dat de bunker passeert, onder vuur genomen. De bunker weerstaat de aanval met gemak. Later op de dag ziet de bemanning van de observatiebunker dat de Duitsers een artilleriebattarij in stelling brengen op een nabijgelegen kruispunt. Ze geven direct de coördinaten door aan het fort en vragen vuursteun. Niet veel later is ze observatiepost zelfs helemaal omsingelt. Ook nu vraagt de bemanning vuursteun bij het fort van Battice, dat de omsingeling doorbreekt door meer dan 50 granaten rond de positie van de bunker af te vuren.

Echter nadat de Duitsers verdreven zijn, komt de bemanning erachter de de telefoonleiding niet meer functioneert. Ze kunnen geen verbinding meer met het fort krijgen. Rond 23.00 die dag wordt besloten de observatiebunker op te geven en verlaat de bemanning de bunker in de richting van Luik. Reden dat ze niet naar het fort van Battice konden terugkeren was dat zij door de verbroken verbinding niet op de hoogte waren van het laatste wachtwoord om toegang tot het fort te krijgen. In de hectiek van de strijd zouden zij misschien voor de vijand worden aangezien en door eigen vuur om het leven komen.

De koepel is dus niet beschadigd in het gevecht. Maar later beschadigd door gebruik van de holle lading. Dit kan verklaart worden doordat de Duitsers niet wisten dat de bunker verlaten werd en alsnog via deze wijze de bunker buiten gevecht hebben willen stellen. Gezien echter de geringe schade aan de binnenzijde van de bunker lijkt dit onwaarschijnlijk. Het lijkt er hier net als bij bunker MN 29 op, dat ze in de dagen na de verovering van de bunker een test hebben uitgevoerd op de werking van de holle lading op de bepantsering van dit soort koepels. Het is immers een andere type koepel dan die op bunker MN 29. Het type FN heeft een dikkere bepantsering en weegt dan ook veel zwaarder dan het type Guet. Ook hier zal deze test met opendeuren hebben plaatsgevonden zodat de druk weer naar buiten werd geleid. De bunker hoefde immers niet meer vernietigt te worden. Bij een test met gesloten deuren zou de bunker van binnen zwaar beschadigd zijn geraakt en zou ook de deur naar de koepelruimte naar buiten zijn gedrukt. Dit is niet het geval.

De koepel beschikte over een vaste periscoop, die in het midden van de koepel zat. Zeer waarschijnlijk hebben de Duitsers op deze koepel een proef uitgevoerd met de holle lading van 50 kg. die ook de koepels bij fort Eben-Emael hebben vernietigt. De 'stempel' die de holle lading op de koepel heeft achtergelaten lijkt onmiskenbaar op die wat op de koepels van Fort Eben Emael eveneens nog steeds zichtbaar zijn.

Daar waar de schade die de holle lading aanbracht bij de koepels van Fort Eben-Emael verborgen werd gehouden, men cementeerde de schade op de koepels dicht, is dat bij deze niet gebeurt. Dit kan verklaard worden doordat Fort Eben-Emael als trofee werd gebruikt. Na de verovering werden diverse hoogwaardigheidsbekleders van bevriende naties uitgenodigd het als onveroverbaar geachte fort te bezichtigen. Het fort dat door de Duitse strijdkrachten binnen 1 dag was veroverd.

Om het effect van de holle lading te verbergen werden alle gaten die de holle lading veroorzaakte in de koepels met cement opgevuld en van een laag verf voorzien. Zelfs de krijgsgevangenen van het garnizoen van fort Eben-Emael werden apart in krijgsgevangenschap in Duitsland gezet. Zonder contact met andere krijgsgevangenen. Daar waar de meeste Belgische soldaten na een paar maanden na het einde van de strijd in België weer naar huis mochten, werd het gevangen genomen garnizoen van fort Eben-Emael tot het einde van de oorlog krijgsgevangen gehouden. Dit alles om het effect van hun geheime wapen, de holle lading, geheim te houden.

Zie bijvoorbeeld de schade op de koepel van kazemat Maastricht 2 , of die op de machingeweerbunker Mi Nord en met name die op de koepel van bloc IV Deze vertoont dezelfde schade als op bunker MN18.

Omdat op deze plek, een onbeduidende bunker in het buitengebied, geen "pottenkijkers" werden verwacht, hebben de Duitsers de schade die de holle lading aanbracht nooit verborgen. Het gat dat de holle lading in het 210 mm dikke stalen pantser boorde is nog steeds zichtbaar, (Al moet opgemerkt worden dat deze bovenop de periscoop tot ontploffing kwam, wat natuurlijk een zwakke plek van de koepel is) evenals de omtrek van de geplaatste holle lading. Deze vertoond dezelfde kenmerken als die bij de vernietigde koepels van fort Eben-Emael.

De ingang tot de bunker verloopt via de naastgelegen galerij. De toegang was beschermd door 2 gepantserde deuren. De toegang tot de koepelruimte was daarnaast ook nog uitgerust met een gepantserde deur. In de huidige staat is de bunker niet meer te betreden en is afgesloten met een traliedeur.

De muren van de bunkers uit de PFL-linie zijn gebouwd begin jaren 30 en zijn van 1,3 meter dik gewapend beton. Ze waren bestand tegen beschietingen met 150mm granaten.

Bunker MN18 vertoont veel overeenkomsten met bunkers MN29 en bunker MM305 . Ook deze bunkers zijn observatiebunkers en waren bereikbaar via een trappengalerij.