Verzetsmonument Jakob Klok

Het monument voor Jakob Klok in Damwoude is opgericht ter nagedachtenis aan deze verzetsman.

Kloks verzet tegen de Duitse bezetter begon voor hem zelf bijna ongemerkt. Hij gaf in zijn school in Akkerwoude gelegenheid voor bijeenkomsten van de SDAP, zolang deze vergaderingen nog waren toegestaan. Later vonden ook illegale bijeenkomsten plaats op de zolder van de winkel van Kloks schoonvader Sipke Blumers aan de Molenweg in Murmerwoude. Toen een kennis kwam vragen om adressen voor onderduikers was dat een duidelijker stap in de richting van verzet, gevolgd door het daadwerkelijk onderbrengen van mensen op vaak wat meer afgelegen boerderijen. Ook begon hij toen met het ophalen van geld voor de vrouwen van onderduikers die onverzorgd achterbleven.

Inmiddels was hij ook begonnen met het ritselen van bonkaarten. Ook was hij al snel betrokken bij het vervalsen van identiteitsbewijzen. Hij werkte voornamelijk alleen. Eind 1942, begin 1943 nam het verzet een hardere en meer gestructureerde vorm aan. Samen met timmerman-aannemer Klaas Wijbenga uit de Valom en gemeenteambtenaar Douwe de Vries vormde Klok een driemanschap dat leiding gaf aan de illegale activiteiten. In elk dorp was een hoofdcontactpersoon die op zijn beurt weer over verschillende contactpersonen beschikte. Binnen het driemanschap was Klok belast met de afdeling onderduikers en alles wat daarbij hoorde.

Vanaf dat moment was Klok in de illegaliteit bekend als Jansma, bijna onafgebroken in de weer. Door hemzelf of via hem werden tientallen veelal joodse onderduikers ondergebracht op veilige adressen. Zelf logeerde hij in verband met de veiligheid in deze tijd op meer dan vijfentwintig verschillende adressen. Klok gold voor velen als uiterst betrouwbaar en moedgevend in deze donkere tijden. Zo werd het volkomen geaccepteerd en gewaardeerd dat de als niet-kerkelijk en niet-gelovig bekendstaande Klok op een zondagmorgen de preken van de dominees Engelsman en Wijnia in de Hervormde en Gereformeerde Kerk onderbrak om te waarschuwen voor een razzia van landwachters en dreigende arrestatie van jonge mannen voor de Arbeitseinsatz.

Het vertrouwen dat hij genoot, heeft hem in de oorlogstijd waarschijnlijk meermalen voor arrestatie behoed. Zijn buren hielden een oogje in het zeil en waarschuwden soms voor dreigend gevaar. Veel NSB-ers moeten ook van zijn activiteiten geweten hebben, maar of ze deinsden er voor terug hem te verraden of ze wachtten op een beter moment om een grotere slag te slaan. Het kwam voor dat kinderen van NSB-ers die bij hem in de klas hadden gezeten of nog zaten hem kwamen waarschuwen. Ook toen Klok in januari 1945 definitief verdween, bleek via een van de kinderen van een NSB-er dat ze heel goed wisten waar meester Klok zat.

Heeft u zelf meer informatie over deze locatie? Lever het aan!

Gebruikte bron(nen)

• Tekst: Bert Deelman
• Foto's: Bert Deelman
• Nationaal Comité 4 en 5 mei