Stolperstein Alt Herrenwyk 1

Deze kleine messing plaquette (Stolperstein of Struikelsteen) herdenkt:

* Dr. Moritz Neumark, geb. 1866, ontslag 1934, onvrijwillig verplaatst Berlin 1936, gedeporteerd 1943 Theresienstadt, vermoord op 25-2-1943.

Achtergrond

Moritz Neumark werd in 1866 geboren als Moses Lazarus Neumark. Hij studeerde metaalkunde aan technische scholen in Berlijn, Dresden en Jena en promoveerde in 1891 aan de universiteit van Erlangen. Hij en Ida Händler trouwden en kregen 3 kinderen: Hans, Susy en Lore.

Moritz Neumark werkte in de zware industrie (ijzerfabriek) en in 1905 werd hij algemeen directeur van Hochofenwerk Lübeck AG. Onder zijn leiding werden grote installaties gebouwd, waaronder hoogovens, cokesovenbatterijen en een kopersmelterij. Buiten het werk om creëerde hij voor zijn arbeiders een koor, orkest, bibliotheek, trainingsworkshops, spelletjes en uitzwaaiers voor kinderen. Later ontwikkelde hij ook technische innovaties. Een daarvan werd in 1932 gepatenteerd. Maar het jaar daarop werd hij uitgesloten van clubs in de buurt omdat hij Joods was. In 1934 verliet hij onder druk het bedrijf. Moritz en Ida's zoon Hans bleef hoofd van de kopersmelterij tot 1938, toen hij emigreerde naar de VS. De dochters van Moritz en Ida, Susy en Lore, waren al naar Engeland geëmigreerd.

Moritz en Ida Neumark en Moritz' broer Max werden samen met 97 anderen op 28 januari 1943 vanuit Berlijn naar Theresienstadt gedeporteerd. Moritz Neumark was minder dan een maand later dood. Hij was 76 jaar oud. Ida en Max overleefden.

Ida Neumark had veel geluk. In februari 1945, slechts enkele maanden voor het einde van de oorlog, kreeg ze een plaats op een "vrijheidstrein" naar Zwitserland - op initiatief van een Zwitsers echtpaar (Recha en Isaac Sternbuch) die samen met Ida en Max in de trein zaten.

Vertaald met DeepL.com (gratis versie)

"Stolpersteine" is een kunstproject in Europa van Gunter Demnig ter herdenking van slachtoffers van het Nationaal-Socialisme (nazisme). Stolpersteine (struikelstenen) zijn kleine, 10x10cm messing plaquettes geplaatst in de stoep voor de laatste vrijwillige residentie van (meestal Joodse) slachtoffers die zijn vermoord door de nazi's. Elke plaquette is gegraveerd met de naam van het slachtoffer, de geboortedatum en de plaats (meestal een concentratiekamp) en de datum van overlijden. Op deze manier geeft Gunter Demnig een individueel gedenkteken aan elk slachtoffer. Eén steen, één naam, één persoon. Hij citeert de Talmoed: "Een mens wordt alleen vergeten als zijn of haar naam wordt vergeten."

Heeft u zelf meer informatie over deze locatie? Lever het aan!

Gebruikte bron(nen)

• Tekst: Fedor de Vries & Anne Palmer
• Foto's: Ralf Küpper
• Stolpersteine in Lübeck: Moritz Neumark
• Wikipedia: Moritz Neumark
• Heidi B. Neumark, Hidden Inheritance: Family Secrets, Memory, and Faith. Nashville, TN, USA: Abingdon Press, 2015. Author Heidi Neumark is a granddaughter of Moritz Neumark.
• Mamlock Foundation: The Train to Freedom
• holocaust.cz
• Stolpersteine.eu