Stolperstein Normannenweg 7

Deze kleine koperen gedenkplaat (Stolperstein of struikelsteen) herdenkt:

* Max Elias, geboren 1886, gearresteerd 1936 en 1938, 1942 Neuengamme, vermoord.

Ludwig Gustav Max Elias en zijn 4 broers en zussen werden gedoopt als evangelicalen. In een later proces werd Max Elias beoordeeld als iemand met een "onmiskenbare Joodse afkomst" (waarschijnlijk van de kant van de familie van zijn vader). Hij werkte als vertegenwoordiger en koopman en richtte verschillende bedrijven op in Hamburg. Hij trouwde twee keer en kreeg twee dochters: Therese en Ursula. Maar de zakelijke ondernemingen van Max Elias liepen niet goed.

In de jaren twintig had hij verschillende veroordelingen wegens fraude, valsheid in geschrifte en illegaal wapenbezit. Met zijn strafblad en joodse afkomst verloor hij alle sociale status na de opkomst van de nazi's, en een nazi-rechter beschreef zijn gedrag als 'typisch joods zakelijk gedrag'.

De jaren dertig waren erger. In 1933 werd hij veroordeeld tot 15 maanden gevangenisstraf wegens herhaalde (terugval) fraude (Rückfallbetrugs) , en in 1936 opnieuw tot 18 maanden gevangenisstraf voor hetzelfde misdrijf. In november 1938 werd hij in Hamburg veroordeeld wegens homoseksualiteit op grond van sectie 175 en werd hij voor zes maanden naar de gerechtelijke gevangenis van Altona gestuurd. Daarna werd hij in 1939 opnieuw gevangengezet wegens fraude. De lengte van die straf is niet bekend.

In november 1942 werd Max Elias naar Neuengamme gestuurd, waar hij als boekhouder werd ingezet. Van juni tot oktober 1943 werd hij ziek en werd hij opgenomen in de ziekenboeg. In het najaar van 1944 werd zijn naam vermeld op zogenaamde Hollerith-kaarten van het SS Economic Administration Office als onderdeel van een poging om in 1944 gevangenen uit alle concentratiekampen op te nemen.

Toen de nazi's het kamp Neuengamme in april 1945 leegmaakten, voordat de geallieerden arriveerden, werden duizenden gevangenen op de Cap Arcona gezet, een schip dat een overvol concentratiekamp werd zonder voedsel en drinkwater. De Cap Arcona en verschillende andere drijvende concentratiekampen waren in het volle zicht verborgen tussen andere troepenschepen. Met als doel te voorkomen dat de Duitsers per schip zouden ontsnappen, bombardeerden de Britten de schepen in de haven. Ongeveer 7.000 concentratiekampgevangenen kwamen om door brand of verdrinking, of werden door Duitsers op de kust neergeschoten. Er wordt aangenomen dat Max Elias een van de doden was op die dag, 3 mei 1945.

Vier dagen later tekenden de Duitsers een onvoorwaardelijke overgave van alle Duitse troepen aan de geallieerden.

"Stolpersteine" is een kunstproject in Europa van Gunter Demnig ter herdenking van slachtoffers van het Nationaal-Socialisme (nazisme). Stolpersteine (struikelstenen) zijn kleine, 10x10cm messing plaquettes geplaatst in de stoep voor de laatste vrijwillige residentie van (meestal Joodse) slachtoffers die zijn vermoord door de nazi's. Elke plaquette is gegraveerd met de naam van het slachtoffer, de geboortedatum en de plaats (meestal een concentratiekamp) en de datum van overlijden. Op deze manier geeft Gunter Demnig een individueel gedenkteken aan elk slachtoffer. Eén steen, één naam, één persoon. Hij citeert de Talmoed: "Een mens wordt alleen vergeten als zijn of haar naam wordt vergeten."

Voor meer informatie en foto's over de Cap Arcona kunt u De Drijvende Concentratiekampen bezoeken.