Stolpersteine Kochstraße 11

Deze Stolpersteine / Struikelstenen herdenken:
* Martin Liegner, geboren 1882, gedeporteerd 1942 naar het getto van Warschau, ??? [lot onbekend]
* Sophie Liegner née Stitzky, geboren 1883, gedeporteerd 1942 naar het getto van Warschau, ???
* Anita Herzberg geboren Liegner, geboren 1913, gedeporteerd 1942 naar het getto van Warschau, ???
* Brigitte Herzberg, geboren 1936, gedeporteerd 1942 naar het getto van Warschau, ???
* Julius Herzberg, geboren 1913, gedeporteerd 1942 naar het getto van Warschau, ???

Martin Liegner, een zakenman en Sophie Liegner née Stitzky waren getrouwd. Hun dochter Anita werd geboren in 1913. Zes jaar later opende hij een schoonmaakbedrijf, dat de familie bijna 20 jaar lang financiële zekerheid bood. Anita trouwde met Julius Herzberg, een tuinman, en ze kregen een dochter, Brigitte. Op 12 november 1938 kwam het bevel om Joden uit het Duitse economische leven te verwijderen. Daarna werkte Martin op een houtzagerij. Het gezin werd vervolgens gedwongen te verhuizen naar een "Judenhaus". Toen, op 30 maart 1942, moest Martin zijn bezittingen tekenen - een vereiste van alle joden die voor deportatie bestemd waren.

Toen ze de volgende maand allemaal naar het getto van Warschau werden gedeporteerd, waren Martin en Sophie Liegner 60 en 59 jaar oud, Anita en Julius Herzberg 29 en Brigitte slechts 6.

Hun lot is onbekend, maar kan worden geraden aan de hand van het verhaal van het getto van Warschau. De Joodse bevolking van Warschau voor de oorlog was 375.000 - 30% van de inwoners van de stad. In november 1940 richtten Duitsers het getto van Warschau op en dwongen alle Joden om daarheen te verhuizen (een gebied dat slechts 2,4% van de stad besloeg). Het getto werd afgesloten met muren van 3 meter en bewakers om beweging tussen het getto en de rest van de stad te voorkomen. Door deportaties van buiten Warschau nam de bevolking toe tot ongeveer 400.000, met gemiddeld 7,2 personen per kamer. Voedsel was onvoldoende om te overleven. Tussen 1940 en midden 1942 stierven 83.000 joden door honger en ziekte. De Poolse verzetsstrijder Jan Karski beschrijft de omstandigheden die hij zelf ervoer: "Er was niets menselijks aan deze trillende figuren behalve huid, ogen en stem. Er was overal honger en ellende; het stonk vreselijk naar rottende lijken; je hoorde het ellendige gejammer van stervende kinderen en de wanhopige kreten en huilen van een volk in de hopeloze strijd om te overleven. "

Verder, van juli - september 1942, deporteerden Duitsers naar schatting 265.000 Joden naar het vernietigingskamp Treblinka en vermoordden nog eens 35.000 in het getto.

Martins jongere broer, Hermann Liegner, werd in april 1942 ook van Cottbus naar het getto van Warschau gedeporteerd. Zijn stolperstein bevindt zich op [towid] 39176, Rudolf-Breitscheid-Straße 5 [/ towid] in Cottbus.

Deze messing plaquettes zijn in de stoep te vinden voor de huizen waarvan de voormalige, meestal Joodse, bewoners vervolgd of vermoord zijn door de Nazi’s. In de kleine, koperen plaatjes zijn de namen en de datum en plaats (meestal een concentratiekamp) waar zij vermoord zijn ingestanst.

In veel andere steden, vooral in Duitsland maar ook in andere Europese landen, komen deze monumentjes ook voor, en hun aantal, nu al vele duizenden, neemt nog steeds toe. Vrijwel alle Stolpersteine zijn gelegd door de Duitse kunstenaar zelf, Gunter Demnig.

Voor meer informatie en foto's kunt u Stolpersteine Brandenburg (in het Duits) bezoeken.