Stolpersteine Spoorlaan 52

Tweede Wereldoorlog (1939-1945)

Nederland Noord-Brabant Oss

Deze Gedenkstenen (ook wel Stolpersteine genoemd) herdenken:
* Salomon Fresco, geboren 1891, op 5 oktober 1942 gedeporteerd vanuit Westerbork, vermoord op 8 oktober 1942 in Auschwitz.
* Antje Fresco-Hes, geboren 1890, op 5 oktober 1942 gedeporteerd vanuit Westerbork, vermoord op 8 oktober 1942 in Auschwitz.
* Rosina Fresco, geboren 1923, op 3 september 1944 gedeporteerd vanuit Westerbork, vermoord op 6 september 1944 Auschwitz.
* Marcus Fresco, geboren 1927, gedeporteerd op 5 oktober 1942 vanuit Westerbork, Auschwitz, overleden 31 augustus 1943, Centraal-Europa.

Salomon Fresco (een administratief medewerker [commies]) en zijn vrouw Antje en een van hun kinderen, Marcus, werden dezelfde dag van dit adres gehaald. Salomon en Antje kwamen om bij aankomst in Auschwitz. Marcus overleefde nog eens 10 maanden; hij werd een week voor zijn zestiende verjaardag vermoord.

Een vriendin van hun dochter Rosina gaf haar haar eigen identiteitskaart op voorwaarde dat ze Oss zou verlaten. Rosina ging naar Maastricht om te werken als nanny. Ze kwam later terug en kreeg een ander identiteitsbewijs. Daarna werkte zij als zorghulp in twee rusthuizen in Oss. In september 1944 bevond ze zich bij de laatste groep joden uit Oss die naar Auschwitz werden gedeporteerd en daar vermoord.

Hun derde kind, Rika, een naaister, woonde de laatste maanden van haar leven in Amsterdam. Zij trouwde op 5 juli 1943 in Westerbork met diamantbewerker Benjamin Jacobs; een week later werden beiden naar Sobibor gedeporteerd en bij aankomst daar vermoord.

De moeder van Antje, Rosina Hes-Zilverberg, woonde bij het gezin aan de Spoorlaan 52. Zij stierf daar, 81 jaar oud, eind november 1942 - zeven weken nadat haar dochter, schoonzoon en kleinzoon waren meegenomen.

Antje en haar 6 broers en zussen die aan het begin van de oorlog in Oss woonden, zijn allemaal omgekomen in de Holocaust. Elk heeft een stolperstein: Albert David Hes (1943 Sobibor - zie Ridderstraat 58), Henri Zvi Hes (1943 Sobibor - zie Heuvel 32, Oss), Dina Anna Hes (1943 Sobibor - zie Spoorlaan 22), Hugo Daniel Hes (1944 Auschwitz - zie Heuvel 79), Antje Fresco-Hes (1942 Auschwitz - Spoorlaan 52), Helena Diependaal-Hes (1942 Auschwitz - zie Floraliastraat 65) en Meijer Hes (1943 Auschwitz - zie Hermanslaan 1).

Saloman's ouders stierven voor de oorlog. Zijn broer Levie Fresco, Levie's vrouw Hendrika Blok en hun 13-jarige zoon Calman werden allemaal op 19 oktober 1942 in Auschwitz vermoord. Hun dochter Duifje Fresco, 21 jaar oud, werd op 31 augustus 1942 in Auschwitz vermoord; en hun andere zoon Markus Fresco, 20 jaar oud, stierven op 30 april 1943 in Polen.

"Stolpersteine" is een kunstproject in Europa van Gunter Demnig ter herdenking van slachtoffers van het Nationaal-Socialisme (nazisme). Stolpersteine (struikelstenen) zijn kleine, 10x10cm messing plaquettes geplaatst in de stoep voor de laatste vrijwillige residentie van (meestal Joodse) slachtoffers die zijn vermoord door de nazi's. Elke plaquette is gegraveerd met de naam van het slachtoffer, de geboortedatum en de plaats (meestal een concentratiekamp) en de datum van overlijden. Op deze manier geeft Gunter Demnig een individueel gedenkteken aan elk slachtoffer. Eén steen, één naam, één persoon. Hij citeert de Talmoed: "Een mens wordt alleen vergeten als zijn of haar naam wordt vergeten."