Gedenkteken Verzetslijn Komeet Schaarbeek

Gedenkplaat aan de gevel van de voormalige woning van de familie De Jongh.

Andrée (Dédée) De Jongh was een Belgische verzetsstrijdster tijdens de Tweede Wereldoorlog.
Zij werkte als verpleegster in Malmedy maar na de Duitse inval in mei 1940 keerde ze naar Brussel terug waar ze zich ten dienste stelde van het Rode Kruis.
Na de overgave van België verpleegde Andrée De Jongh gewonde Britse soldaten in Brugge. Ze kwam er ook in contact met ontsnapte krijgsgevangenen.
Samen met een vriend Arnold Deppé, van opleiding radiotechnicus, richtte ze het netwerk Comète (Komeet) op en stippelde ze een vluchtroute uit voor militairen.
Deppé woonde in Bayonne en nam in Zuid-Frankrijk contact met het plaatselijk verzet teneinde een doortocht te regelen over de Pyreneeën.
In Bayonne ontmoette hij het gezin De Greef dat in mei 1940 naar het zuiden van Frankrijk was gevlucht. Elvire De Greef-Berlemont, alias Tante Go, werd spoedig de spil van de hele organisatie in het Pyreneeëngebied. In haar huis logeerden de vliegeniers en konden zij zich voorbereiden op de gevaarlijke en zware doortocht over de Pyreneeën. Haar zestienjarige dochter Janine reisde regelmatig mee met Andrée De Jongh om 'collis' (vliegeniers) op te halen in Parijs.

De winter van 1942-1943 werd een slechte tijd voor de Komeet-lijn. Door de zware sneeuwval en wateroverlast werd de route over de Pyreneeën onbegaanbaar. Enkele vluchters moesten hun poging staken en terugkeren naar het basiskamp in Urrugne, het huis van Francia Usandizaga, waar ze noodgedwongen wachtten op betere weersomstandigheden.

De Gestapo zat de lijn op de hielen en viel in februari 1942 binnen in het huis van Dédée. Haar vader Frédéric kon aanvankelijk ontkomen en verhuisde naar Parijs, later zou hij gefusilleerd worden op de Mont Valérien. Haar zuster Suzanne die als koerier werkte werd opgepakt op 2 juli 1942. De medewerkster Nadine Dumon werd samen met haar ouders op 11 augustus 1942 gearresteerd in Ukkel. Een honderdtal medewerkers van de Komeet-lijn werden gearresteerd, omdat de lijn voortdurend geïnfiltreerd werd door de Duitse contraspionage.
Op 15 januari 1943 viel de Gestapo de boerderij binnen van Francia Usandizaga te Urrugne, de laatste pleisterplaats voor de grote overtocht. Dédée zou daar haar 25ste overtocht door de Pyreneeën begeleiden. Reeds 118 mensen hadden veilig deze overtocht gemaakt waarvan 80 vliegeniers.
Zij werd opgepakt samen met Usandizaga, haar helper en 3 piloten. Francia Usandizaga kwam later om in KZ Ravensbrück.

Dédée werd opgesloten in enkele kleine gevangenissen waar ze voortdurend hardhandig ondervraagd werd door de Gestapo.
Op 1 augustus 1943 werd ze naar Duitsland gedeporteerd als Nacht und Nebel-gevangene. Na een periode in Ravensbrück werd ze overgeplaatst naar het concentratiekamp Mauthausen.
Na een akkoord tussen Himmler en graaf Bernadotte, neef van de Zweedse koning en vicepresident van het Zweedse Rode Kruis, werd zij samen met nog 800 vrouwelijke gevangenen op 22 april 1945 vrijgelaten.
Na de oorlog zette Andrée De Jongh zich in voor de verzorging van lepralijders in verschillende Afrikaanse landen. De laatste jaren van haar leven woonde zij in Brussel waar ze overleed in oktober 2007, op 90-jarige leeftijd.

Voor haar daden tijdens de oorlog kreeg zij de Amerikaanse Medal of Freedom met gouden palm en de Britse George Medal. In Frankrijk werd ze Officier de la Légion d'honneur. In België ontving ze de eretekens: officier in de Leopoldsorde, Oorlogskruis 1940-45 en medaille van de Weerstand. Zij kreeg de honoraire rang van luitenant-kolonel in het Belgisch leger.
In 1985 werd ze opgenomen in de adelstand met de titel van gravin.
Ze werd eveneens doctor honoris causa van de Université Catholique de Louvain.
Op 30 november 2023 werden aan haar woning in de Emile Verhaerenstraat in Schaarbeek 4 Stolpersteine gelegd als herinnering aan haar ouders Frederic De Jongh en Alice Decarpenterie, haar zus Suzanne en zijzelf Andrée De Jongh.
Op de gevel hangt een gedenkplaat voor de door haar opgerichte verzetslijn “De Komeet”.

Heeft u zelf meer informatie over deze locatie? Lever het aan!

Gebruikte bron(nen)

• Tekst: TracesOfWar
• Foto's: Marie-Christine Vinck