Vector of Memory: Welkom in Holland

Welkom in Holland
Ruim drie maanden na de moeizame landing in Normandië bereiken manschappen van de 30e Amerikaanse Infanteriedivisie, beter bekend als de Old Hickory, in de vroege morgen van 12 september 1944 ter hoogte van het dorpje Mesch de Belgisch-Nederlandse grens bij het kruispunt Delahaut. Schoolmeester Jef Warnier mag zich de eerst bevrijdde Nederlander noemen.
De avond tevoren, maandag 11 september, trokken Duitse soldaten vanuit de Belgische Voerstreek terug naar Mesch. Hun wagens met munitie parkeerden ze in een weiland achter het café van de familie Van Hoven aan de Grijze Graaf. Het café richtten ze in als noodhospitaal. De familie werd gesommeerd zich te verschuilen in de kelder. De volgende morgen werd iedereen opgeschrikt door een daverende explosie. De inhoud van de wagens was tot ontploffing gebracht.

Schoten en kanongebulder kwamen steeds dichterbij. De gezinsleden kozen het zekere voor het onzekere en bleven in de kelder. Schoolmeester Jef Warnier, die aan de overkant van de straat woonde, kon zijn nieuwsgierigheid niet bedwingen. Ook hij had de hele nacht met zijn familie in de kelder doorgebracht. Toen het plotseling stil werd, ging Warnier kijken en zag hij een Duitse soldaat met de armen in de lucht. Een Amerikaan hield hem onder schot. Het enige dat Warnier kon uitbrengen was: ‘Welkom in Holland’.

Of Warnier de titel ‘eerst bevrijde Nederlander’ toekomt, staat niet vast. De familie Smeets bewoonde boerderij De Muggehof aan de Schansweg in Laag-Caestert, een buurtschap ten zuiden van Eijsden. Op 12 september omstreeks 11.30 uur bereikten de eerste Amerikaanse pantserwagens hun boerderij. Ook de Smeetsen maakten aanspraak op de titel.

Het oostelijker gelegen Noorbeek deed min of meer hetzelfde: ‘eerst bevrijde dorp van Nederland’. Vaststaat dat eenheden van de Old Hickory divisie het uiterste zuiden van Limburg die dag op meerdere plaatsen binnentrokken. Waar en hoe laat precies staat niet vast. Afgezien van de doorgaande wegen en enkele grenspalen was de grens nergens scherp gemarkeerd. Die liep onzichtbaar door akkers en boomgaarden.

Audiospot - Welcome to Holland

Liberation Route Europe is gecertificeerd als Cultural Route of the Council of Europe. Met honderden plekken en verhalen in negen verschillende Europese landen, verbindt de route de belangrijkste regio's langs de dezelfde route van de geallieerden in 1943-1945. Het gehele traject bestaat uit themaroutes die per fiets, te voet of per auto kunnen worden afgelegd. Deze routes passeren tal van historische- en interessante locaties en vertellen verhalen vanuit een veelvoud aan perspectieven die belangrijk waren in de laatste fase van de Tweede Wereldoorlog.
Iedere route is voorzien van zogenaamde markers.

Een afzonderlijke groep binnen de routes vormen de door de beroemde architect Daniel Libeskind ontworpen Vectors of Memory. Zij vormen een symbolische familie van markeringspunten die mensen, plaatsen en verhalen in het Europese landschap eren. De vectoren zijn een topografie van het geheugen. Ze fungeren als punten in zowel ruimte als tijd en sluiten aan bij het bevrijdingsverhaal. Het is belangrijk dat de markeringen een duidelijke en krachtige boodschap overbrengen.

Er zijn 4 soorten vectoren:
- De Remembrance Site Vector
- De Kruispuntvector
- De Muurvector
- De Vloervector

Voor meer informatie over de Vectors of Memory zie de site van Liberation Route Europe: https://www.lre-foundation.org/vectors-of-memory/.
De routes zijn terug te vinden op de website van Liberation Route Europe of in de app via welke ook veel verhalen te beluisteren zijn.

Heeft u zelf meer informatie over deze locatie? Lever het aan!

Gebruikte bron(nen)

• Tekst: TracesOfWar & Liberation Route Europe
• Foto's: Ed Lewandowski