Vector of Memory: De slag om de Grote Markt

De slag om de Grote Markt
Op zondagmiddag is de hele binnenstad ten zuiden van de Grote Markt door de Canadezen bevrijd. Tanks vuren vanuit de kop van de Herestraat, Gelkingestraat en Oosterstraat op de oost- en noordzijde van de Grote Markt, waar de Duitsers fel van zich afbijten. Tien tanks van de Fort Garry Horse vallen de Duitsers via de Kromme Elleboog in de flank aan. Er woeden ondertussen veel branden, veroorzaakt door Canadese beschietingen of brandstichting door Duitsers.

Niet alleen de gebouwen aan de Grote Markt staan in brand, ook aan beide zijden van de Oude Ebbingestraat is er een vuurzee, waardoor er twintig winkels worden verwoest. Door de brand gaat vrijwel de hele oostkant van de Ebbingestraat tot aan de Jacobijnerstraat verloren. De bevrijders krijgen in Groningen te maken met Nederlandse SS’ers die zich als burger hebben vermomd en de Canadezen onverwacht aanvallen. Een van hen wordt betrapt, terwijl hij brand probeert te stichten. Hij wordt zonder pardon doodgeschoten.

Rond 20.30 uur geven de Canadezen de Duitsers aan de Grote Markt via een luidspreker een ultimatum: ze krijgen nog een half uur om zich over te geven. De Duitsers reageren niet en om 21 uur bestoken de Canadezen de noordzijde van de Grote Markt. De Duitsers trekken zich terug in het Rijksarchief en het Martinikerkhof. Gedurende de nacht hebben Duitsers zich ook in het provinciehuis teruggetrokken. ’s Morgens openen ze het vuur op het Franstalige bataljon Les Fusiliers Mont-Royal, die de Grote Markt zuivert. Kort daarop arriveren tanks van de Fort Garry Horse, die het Martinikerkhof onder vuur nemen. Ondanks het hopeloze en nutteloze van de situatie richten de Duitsers in de Prinsentuin nog een verdediging op. Tientallen burgervluchtelingen uit de binnenstad die hier veiligheid hebben gezocht, vluchten naar de Martinikerk. Om onverklaarbare redenen slaat de stemming onder de Duitsers echter plotseling om: op maandagochtend om 11.00 uur geven ze zich over. Ze roepen ook andere eenheden op de wapens neer te leggen.

De Canadese soldaat Charles "Chic" Goodman herinnert zich: ‘Ik bereikte de Grote Markt toen de strijd net over was. In het midden van de markt lag een paard die door schoten was gedood. Toen de laatste schoten waren gelost, waren de kerkklokken van alle kerken in de stad Groningen te horen. Diverse burgers kwamen naar buiten en renden naar het paard toe met messen om stukken vlees af te snijden. De volgende ochtend was er niks meer over van het paard. Toen realiseerde ik mij hoe verhongerd de mensen waren.’


Liberation Route Europe is gecertificeerd als Cultural Route of the Council of Europe. Met honderden plekken en verhalen in negen verschillende Europese landen, verbindt de route de belangrijkste regio's langs de dezelfde route van de geallieerden in 1943-1945.
Het gehele traject bestaat uit themaroutes die per fiets, te voet of per auto kunnen worden afgelegd. Deze routes passeren tal van historische- en interessante locaties en vertellen verhalen vanuit een veelvoud aan perspectieven die belangrijk waren in de laatste fase van de Tweede Wereldoorlog.
Iedere route is voorzien van zogenaamde markers.

Een afzonderlijke groep binnen de routes vormen de door de beroemde architect Daniel Libeskind ontworpen Vectors of Memory. Zij vormen een symbolische familie van markeringspunten die mensen, plaatsen en verhalen in het Europese landschap eren. De vectoren zijn een topografie van het geheugen. Ze fungeren als punten in zowel ruimte als tijd en sluiten aan bij het bevrijdingsverhaal. Het is belangrijk dat de markeringen een duidelijke en krachtige boodschap overbrengen.

Er zijn 4 soorten vectoren:
- De Remembrance Site Vector
- De Kruispuntvector
- De Muurvector
- De Vloervector

Voor meer informatie over de Vectors of Memory zie de site van Liberation Route Europe: https://www.lre-foundation.org/vectors-of-memory.
De routes zijn terug te vinden op de website van Liberation Route Europe of in de app via welke ook veel verhalen te beluisteren zijn.

Heeft u zelf meer informatie over deze locatie? Lever het aan!

Gebruikte bron(nen)

• Tekst: TracesOfWar & Liberation Route Europe
• Foto's: Bert Deelman
• https://historiek.net/bevrijding-van-groningen-april-1945/41923/

< >