Vector of Memory: Bevrijding van Appingedam

Bevrijding van Appingedam
In de vroege ochtenduren van maandag 23 april 1945 betrad de eerste Canadese militair met vastberadenheid de Solwerderstraat in Appingedam. Een cruciaal moment tijdens de felle gevechten, waarbij elke woning nauwgezet werd doorzocht op de aanwezigheid van Duitse militairen.

Echter, de voortgang werd abrupt onderbroken door vijandelijk Duits geschut langs de kust, waardoor de dappere bevrijders gedwongen werden tot het zoeken van dekking. Deze gevechten gingen gepaard met aanzienlijke schade aan talloze gebouwen en huizen in de nabijheid van de strategische Oosterdraaibrug.

Tegen de klok van tien uur 's ochtends was het grootste deel van Appingedam stevig in handen van de Canadese troepen. Om de overvloed aan Duitse krijgsgevangenen te herbergen, bleek het Gemeentehuis ontoereikend en werd aanvullende huisvesting gevonden in Hotel Kraaima, nu bekend als het Wapen van Leiden. Ook de Nicolaikerk werd ingezet als observatiepost, strategisch gelegen te midden van de bevrijde stad.

Maar na de bevrijding van Appingedam ontstonden nieuwe uitdagingen. Duitse artillerie-eenheden, gestationeerd in Delfzijl, Nansum, de Fiemel en op Borkum, richtten hun vuur op de bevrijde stad, waardoor de lokale bevolking gedwongen werd tot het zoeken van beschutting. Als reactie hierop vaardigden de Binnenlandse Strijdkrachten op verzoek van de Canadese autoriteiten een strikt uitgaansverbod uit, met als doel het voorkomen van overenthousiaste inwoners die de straten op wilden om de langverwachte bevrijding te vieren.

In de nasleep van hevige Duitse beschietingen en het evacuatiebevel van het Canadese leger, verlaten de inwoners van Appingedam al snel hun stad. Bij het vallen van de avond hebben alle 7000 bewoners de gemeentegrenzen verlaten, velen van hen belanden na een uitputtende voettocht in omliggende plaatsen. Slechts een handvol inwoners blijft achter in de zwaar getroffen stad. Hun toewijding manifesteert zich in het verzorgen van de doden en gewonden, het blussen van branden, en het vergeefs proberen te voorkomen dat Canadese troepen leegstaande huizen plunderen.

Een dag na de bevrijding van Delfzijl op 2 mei 1945 wordt een besluit genomen: de bevolking mag terugkeren. Het schouwspel dat hen wacht, is echter ontluisterend. Van de ongeveer 2000 panden die de stad ooit sierden, blijken slechts dertig onaangetast te zijn gebleven na de verpletterende Duitse bombardementen.


Liberation Route Europe is gecertificeerd als Cultural Route of the Council of Europe. Met honderden plekken en verhalen in negen verschillende Europese landen, verbindt de route de belangrijkste regio's langs de dezelfde route van de geallieerden in 1943-1945.
Het gehele traject bestaat uit themaroutes die per fiets, te voet of per auto kunnen worden afgelegd. Deze routes passeren tal van historische- en interessante locaties en vertellen verhalen vanuit een veelvoud aan perspectieven die belangrijk waren in de laatste fase van de Tweede Wereldoorlog.
Iedere route is voorzien van zogenaamde markers.

Een afzonderlijke groep binnen de routes vormen de door de beroemde architect Daniel Libeskind ontworpen Vectors of Memory. Zij vormen een symbolische familie van markeringspunten die mensen, plaatsen en verhalen in het Europese landschap eren. De vectoren zijn een topografie van het geheugen. Ze fungeren als punten in zowel ruimte als tijd en sluiten aan bij het bevrijdingsverhaal. Het is belangrijk dat de markeringen een duidelijke en krachtige boodschap overbrengen.

Er zijn 4 soorten vectoren:
- De Remembrance Site Vector
- De Kruispuntvector
- De Muurvector
- De Vloervector

Voor meer informatie over de Vectors of Memory zie de site van Liberation Route Europe: https://www.lre-foundation.org/vectors-of-memory.
De routes zijn terug te vinden op de website van Liberation Route Europe of in de app via welke ook veel verhalen te beluisteren zijn.

Heeft u zelf meer informatie over deze locatie? Lever het aan!

Gebruikte bron(nen)

• Tekst: TracesOfWar & Liberation Route Europe
• Foto's: Bert Deelman