Stolpersteine Grote Markt 31

STOLPERSTEIN / STRUIKELSTEEN

Hier zijn drie Stolpersteine gelegd voor:
Salamon Gaarkeuken
Grietje Gaarkeuken-Beem
Magiel Gaarkeuken

De Duitse kunstenaar Gunter Demnig begon in 1997 met het leggen van de eerste Stolperstein in de Berlijnse wijk Kreuzberg.
Inmiddels liggen er in vele landen al Stolpersteine.
Het is een herinnering aan de Holocaust in de Tweede Wereldoorlog.
Een Stolperstein is een betonnen steen van 10 x 10cm, met aan de bovenkant een messing plaatje waarin de naam, geboorte- en overlijdensdatum en de plaats van overlijden wordt gestanst.
De Stolperstein wordt geplaatst in de stoep voor het voormalige woonhuis van het slachtoffer.
Gunter Demnig geeft zo ieder slachtoffer een eigen monument.
Zijn motto is: 'EEN MENS IS PAS VERGETEN ALS ZIJN OF HAAR NAAM VERGETEN IS'.

Borne was de eerste plaats in Nederland waar Stolpersteine zijn gelegd.
Dit gebeurde op 29-11-2007.

Salomon Gaarkeuken
24 maart 1884 (Haarlem) – 31 augustus 1942 (Auschwitz)
Salomon Gaarkeuken werd op 24 maart 1884 in Haarlem geboren als jongste zoon van de sigarenmaker Magiel Gaarkeuken en zijn vrouw Grietje van Hessen. Het gezin telde elf kinderen, van wie vier kinderen bij of kort na de geboorte stierven. Van de andere kinderen zijn, naast Salomon, zijn zus Elisabeth en zijn broer Wolf in de oorlog vermoord. Voor Duifje Gaarkeuken-Peper, de vrouw van zijn oudere broer Simon (die in 1941 in Haarlem overleed) en voor hun zoon Michiel zijn struikelstenen gelegd voor hun huis aan Oude Raamstraat 11. ‎
Salomon Gaarkeuken was koopman. Blijkens advertenties die hij plaatste in diverse kranten, kocht hij inboedels op en handelde hij in tweedehands kleding en ‘Indische Witte Pakken’. Op 2 december 1914 trouwde hij in Haarlem met de vijf jaar oudere Grietje Beem. Het echtpaar woonde op verschillende adressen in Haarlem en vanaf juni 1936 aan de Grote Markt 31, waar hij handelde in ‘net gedragen Dames- en Heerenkleding’. Salomon en Grietje kregen drie kinderen: Magiel (1916), David (1918) en Martha (1922). Magiel was gehandicapt en David leefde slechts 18 dagen. Alleen Martha overleefde de oorlog door elders onder te duiken. Zij bleef ongehuwd en is begraven op de Joodse begraafplaats in Haarlem.
Tijdens de oorlog lijken Salomon en Grietje te zijn ondergedoken in hun eigen huis. Toen de huidige eigenaar van het Italiaanse restaurant aan de Grote Markt 31 in 1990 zijn restaurant verbouwde en een gat maakte in de achterwand van zijn zaak, trof hij daarachter een complete kamer aan met een trap naar de bovenverdieping. In die ruimte vond hij een heel pakket aan foto’s, brieven, documenten en dagboeken van de familie Gaarkeuken. Hij heeft het pakket, een hele doos vol, afgegeven aan de gemeentelijke balie in de Brinkman Passage. Helaas is het sindsdien onvindbaar.
Ondanks hun vermoedelijke poging om onder te duiken zijn Salomon en Grietje bij de razzia van 25 augustus 1942 ontdekt en weggevoerd. Op 26 Augustus 1942 werden zij geregistreerd in Westerbork. Twee dagen later, op 28 augustus, werden beiden op transport gesteld naar Auschwitz, waar zij bij aankomst meteen zijn vermoord.
Transport van Westerbork naar Auschwitz op 28 augustus 1942
Vermoord in Auschwitz op 31 augustus 1942
Hij werd 58 jaar

Grietje Gaarkeuken-Beem
12 december 1878 (Elburg) – 31 augustus 1942 (Auschwitz)
Grietje Beem werd op 12 december 1878 in Elburg geboren als dochter van de koopman David Ezechiël Beem en de als ‘koopvrouw’ aangeduide Roossien (Roosje) West. Grietje groeide op in een groot gezin met veertien kinderen, van wie alleen haar oudere broer Ezechiël de oorlog overleefde.
Op 2 december 1914 trouwde Grietje Beem op 35-jarige leeftijd in Haarlem met de vijf jaar jongere koopman Salomon Gaarkeuken. Het echtpaar woonde op verschillende adressen in Haarlem en vanaf juni 1936 aan de Grote Markt 31, waar ze een winkel hadden in ‘net gedragen Dames- en Heerenkleding’. Ze kregen drie kinderen: Magiel (1916), David (1918) en Martha (1922). Magiel was gehandicapt en David leefde slechts 18 dagen. Alleen Martha overleefde de oorlog. Zij bleef ongehuwd en is begraven op de Joodse begraafplaats in Haarlem.
Tijdens de oorlog lijken Salomon en Grietje te zijn ondergedoken in hun eigen huis. Achterin het huis hadden zij een verborgen kamer met een trap naar de bovenverdieping. Daar zijn in 1990 een heel pakket aan documenten gevonden, die helaas verloren zijn gegaan.
Ondanks hun vermoedelijke poging om onder te duiken, zijn Grietje en Salomon bij de razzia van 25 augustus 1942 ontdekt en weggevoerd. Op 26 Augustus 1942 werden zij geregistreerd in Westerbork. Twee dagen later, op 28 augustus, werden beiden op transport gesteld naar Auschwitz, waar zij bij aankomst meteen zijn vermoord.
Transport van Westerbork naar Auschwitz op 28 augustus 1942
Vermoord in Auschwitz op 31 augustus 1942
Zij werd 63 jaar

Magiel Gaarkeuken
8 juli 1916 (Haarlem) – 25 januari 1943 (Auschwitz)
Magiel Gaarkeuken werd op 8 juli 1916 in Haarlem geboren als oudste zoon van de koopman Salomon Gaarkeuken en Grietje Beem. Omdat hij geestelijk gehandicapt was, werd hij op driejarige leeftijd, op 9 September 1919, ingeschreven als patiënt van de Joodse psychiatrische instelling Het Apeldoornsche Bosch bij Apeldoorn. Daar is hij zijn leven lang verpleegd. Tot de nacht van 21 op 22 januari 1943, toen Het Apeldoornsche Bosch door de nazi’s onder leiding van Aus der Fünten met geweld werd ontruimd. Alle patiënten en een deel van het verplegend personeel zijn daarbij in vrachtwagens afgevoerd. Op het station van Apeldoorn stond een trein klaar die hen rechtstreeks naar Auschwitz bracht. Meteen bij aankomst in Auschwitz zijn alle patiënten, onder wie Magiel Gaarkeuken, op gruwelijke wijze vermoord.
Transport van Het Apeldoornsche Bosch naar Auschwitz op 22 januari 1943
Vermoord in Auschwitz op 25 januari 1943
Hij werd 26 jaar