Stolperstein Wilhelminastraat 49

STOLPERSTEIN / STRUIKELSTEEN

Hier is een Stolperstein gelegd voor:
Leo Godfried van Dam

De Duitse kunstenaar Gunter Demnig begon in 1997 met het leggen van de eerste Stolperstein in de Berlijnse wijk Kreuzberg.
Inmiddels liggen er in vele landen al Stolpersteine.
Het is een herinnering aan de Holocaust in de Tweede Wereldoorlog.
Een Stolperstein is een betonnen steen van 10 x 10cm, met aan de bovenkant een messing plaatje waarin de naam, geboorte- en overlijdensdatum en de plaats van overlijden wordt gestanst.
De Stolperstein wordt geplaatst in de stoep voor het voormalige woonhuis van het slachtoffer.
Gunter Demnig geeft zo ieder slachtoffer een eigen monument.
Zijn motto is: 'EEN MENS IS PAS VERGETEN ALS ZIJN OF HAAR NAAM VERGETEN IS'.

Borne was de eerste plaats in Nederland waar Stolpersteine zijn gelegd.
Dit gebeurde op 29-11-2007.

Leo Godfried van Dam
2 juni 1902 (Haarlem) – 14 augustus 1942 (Auschwitz)
Leo Godfried van Dam werd in 1902 geboren als tweede kind in een politiek en sociaal zeer betrokken gezin. Zijn vader, André van Dam, was huisarts en zijn moeder, Evelina Cohen, was actief in de Vrijzinnig Democratische Bond (VDB) in Haarlem. Er waren ook twee dochters, Engelina Henriette (22-1-1899) en Frieda Emma (8-10-1903), die allebei echter heel jong overleden.
Het gezin Van Dam woonde in de Wilhelminastraat, die tijdens de oorlog door de nazi’s werd omgedoopt tot Schouwburgstraat. Na de dood van zijn vader in 1929 bleef Leo in het huis wonen, waar hij sinds 1925 was gevestigd als zelfstandig advocaat en procureur. Op 4 juni 1930 trouwde hij met de niet-Joodse Johanna (Jo) Drijver. Hun huwelijk bleef kinderloos en werd op 11 februari 1943 ontbonden. Volgens een handgeschreven kanttekening van de griffier van de arrondissementsrechtbank te Haarlem is deze echtscheiding op 23 januari 1945 herroepen.
Van jongs af aan was Leo van Dam actief in de Vrijzinnig Democratische Bond (VDB) in Haarlem. Hij was mede-oprichter van de jongerenorganisatie van de VDB en voorzitter van de landelijke Jongeren Vredes Actie. In de jaren dertig zat hij met veel succes namens de VDB in de Haarlemse Gemeenteraad. Ook was hij bestuurslid van verschillende verenigingen, waaronder de Vereniging voor Volkenbond en Vrede, en gaf hij lezingen over ontwapening. In lezingen en geschriften toonde Leo van Dam zich een vurig bestrijder van het nationaal socialisme en de NSB, maar hij sprak zich ook uit tegen het communisme. Naast zijn politieke betrokkenheid was hij lid van de Vrijmetselaars Loge Kennemerland in Haarlem.
In de meidagen van 1940 heeft Leo van Dam vergeefs geprobeerd via IJmuiden naar Engeland te ontkomen. In 1941 is hij ondergedoken, volgens een oud-buurman ergens in Amsterdam-Noord. Ondanks het feit dat hij gemengd gehuwd was, is Leo al heel vroeg, vermoedelijk in het voorjaar van 1942, gearresteerd. Er lijkt er actief jacht op hem te zijn gemaakt. Dit hing vermoedelijk samen met zijn bekendheid als democratisch politicus en zijn openlijke verzet tegen de NSB. Na zijn arrestatie werd Leo van Dam overgebracht naar de gevangenis in Scheveningen (het Oranjehotel) en daarna op 8 juli 1942 naar kamp Amersfoort. Daarvandaan is hij op 16 juli 1942 via Westerbork naar Auschwitz gedeporteerd. De wagons met gevangen uit kamp Amersfoort werden in Westerbork gekoppeld aan de gereedstaande trein naar Auschwitz. Daar is hij op of rond 14 augustus 1942 vermoord.
Gedeporteerd vanuit kamp Amersfoort naar Auschwitz op 16 juli 1942
Vermoord in Auschwitz op 14 augustus 1942
Hij werd 40 jaar