Grote Markt Aarschot

De feiten
Woensdag 19 augustus 1914 bezetten de Duitse troepen na hevige weerstand van het Belgische leger, de stad Aarschot. Diezelfde dag nog zou Aarschot de eerste Vlaamse martelaarstad worden.

Reeds bij het binnentrekken van de Duitse soldaten die ochtend werd de Aarschotse bevolking geterroriseerd. Toen waren er op de Grote Markt en aan de Lei grote groepen inwoners samengedreven en lieten de kreten ‘Alle sollen fusilliert werden’ en ‘Durch den Kopf schießen’ niets aan de verbeelding over. Slechts door toedoen van burgemeester Tielemans werden de gevangenen vrijgelaten. Omstreeks 11 uur werden drie mannen uit de Amerstraat vrijwel voor de ogen van hun vrouw en kinderen doodgeschoten. Die morgen werden 39 burgers gedood. Aan talloze huizen werden vernielingen toegebracht. Winkels werden geplunderd. Paarden en fietsen werden opgeëist. De stadskas werd opengebroken. Wijn, likeur en sigaren werden bij de burgers geroofd.
In de namiddag lijkt de rust weer te keren en omstreeks 3 uur in de namiddag arriveert de generale staf. Bevelhebber Stenger en enkele officieren nemen hun intrek in het huis van burgemeester Tielemans. Maar om 6 uur ‘s avonds breekt een ongemene paniek uit bij de Duitse soldaten. In alle richtingen worden schoten afgevuurd. Stenger kijkt vanop het balkon toe naar wat er gaande is.

Nadien zal Frans Tuerlinckx getuigen: ‘Woensdag, rond 6 uur ‘s avonds weerknalden geweerschoten. […] Van het balcon van den burgemeester stonden drie officieren het toneel te bezien. Eerst hebben zij zich een weinig in het deurgat van het balkon achteruitgetrokken, en dan is plots de deur met geweld toegeslagen. Ik denk dat op dat oogenblik een hooger officier gedood of gewond werd.’ Generaal-majoor Stenger is in het gezicht en de borst geschoten en ligt dood in het huis van burgemeester Tielemans.

In de volgende lange uren woedt een Duitse furie door de straten. Enkele gevangen mannen uit Rillaar zijn de eerste slachtoffers. Ze worden aan de Lei neergeschoten. Ritmeester Karge laat de bewoners uit de buurt op de Grote Markt samendrijven. Mannen, vrouwen en kinderen worden uit hun huizen gehaald en tussen een haag van scheldende soldaten, het geweer in aanslag, vooruit gejaagd. Op de markt worden de mannen van hun gezin gescheiden. Die avond gaan de huizen in de Kortstraat (vandaag Jozef Tielemansstraat) en de Theo De Beckerstraat in vlammen op. De zuidelijke zijde van de markt is één vuurzee.

Rond 19 uur leiden Duitse gendarmes een eerste groep van een tachtigtal gevangenen met opgeheven handen weg. Zij zullen hun vrouw en kinderen niet meer weerzien… Later van diezelfde avond zal een tweede groep met burgemeester Tielemans weggevoerd worden buiten de stad en de volgende dag geëxecuteerd worden. Meer van 170 burgers worden die dagen bruut vermoord.

Herinneringstekens op de Grote Markt
Wie niet van Aarschot is en over de Grote Markt loopt, is waarschijnlijk onwetend van het intense leed van die 19de augustus. Behalve het oorlogsmonument zijn er nochtans tal van tekenen die hieraan herinneren. Er is het gerestaureerde huis van burgemeester Tielemans en waarbij tot groot misprijzen van de Aarschotse bevolking het iconische balkon werd verwijderd. We zien de rode brievenbus die, hoewel vandaag zoinder enig nut, werd gespaard omdat ze appelleert aan de stelling dat vanaf deze plek het schot op generaal-majoor Stenger door zijn eigen mensen zou afgevuurd zijn. Er werd een luchtfoto uit 1919 hoog opgehangen aan de muur van de doorgang naar de Demerparking, te ver weg om de details van de verwoesting te zien. Op de grond werden meerdere ‘attentiestenen’ aangebracht die ons de Grote Markt tonen voor de verwoesting en na de wederopbouw.

Heeft u zelf meer informatie over deze locatie? Lever het aan!