Geboortedatum:

27 september 1885 (Hadersleben/Sleeswijk, Duitsland)

Overlijdensdatum:

10 januari 1959 (Hamburg, Duitsland)

Nationaliteit:

Duitse

Gustav Schröder werd op 27 september 1885 geboren in het nu tot Denemarken behorende Hadersleben in Noord-Sleeswijk. Hij koos in 1902 voor een carrière op zee en klom op van lichtmatroos tot tweede officier tijdens de Eerste Wereldoorlog. Bij het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog op 28 juli 1914 werd in Calcutta zijn schip door de Britten in beslag genomen. Schröder en de rest van de bemanning werden voor vijf jaar geïnterneerd in een krijgsgevangenenkamp in Brits-Indië. Na terugkeer in Duitsland kwam hij in 1921 in dienst van de Hamburg-Amerikanische Packetfahrt-Actien-Gesellschaft (HAPAG). Op 1 december 1933 sloot hij zich aan bij de NSDAP. In augustus 1936 volgde zijn benoeming tot kapitein.

Op 24 januari 1939 werd Schröder benoemd tot kapitein van het luxe passagiersschip St. Louis. In mei van dat jaar had zijn schip meer dan 900 Joodse vluchtelingen, merendeels met de Duitse nationaliteit, aan boord die wilden emigreren naar Cuba. De meesten werden hier echter niet toegelaten en de Verenigde Staten bleken evenmin bereid de Joden op te nemen. Kapitein Schröder behandelde zijn Joodse passagiers met respect en overwoog zelfs om zijn schip te laten stranden voor de Engelse kust, zodat de vluchtelingen daar opgenomen moesten worden. Door bemiddeling van het American Jewish Joint Distribution Committee werden ze echter op het laatste moment verdeeld over het Verenigd Koninkrijk, België, Nederland en Frankrijk. Veel van de Joden die op het vasteland van Europa terecht kwamen, zouden tijdens de Duitse bezetting alsnog in handen van de nazi’s vallen.

Op 28 juni 1939 vertrok Schröder met de St. Louis richting New York. Op 25 augustus kreeg hij de opdracht om vanwege de oorlogsdreiging terug te keren naar Europa. Met het oog op een Britse zeeblokkade koos hij ervoor een afwijkende koers te varen, namelijk via een noordelijke route. Onopgemerkt voer de St. Louis via de Straat Denemarken ten noorden langs IJsland. Op 11 september werd veilig de haven van Moermansk in de Sovjet-Unie bereikt. Het was Schröders laatste reis als kapitein. Hij was inmiddels te oud om opgeroepen te worden in actieve militaire dienst, maar hij werd wel ingedeeld bij de Duitse Zeewacht te Hamburg, ondergeschikt aan het opperbevel van de Kriegsmarine. Daar hield hij zich bezig met navigatietechnieken. Hij voerde in 1940 proeven uit met metingsinstrumenten op de Oostzee en leidde een landmetingsexpeditie in de Noordse fjorden. Ondertussen schreef hij zijn memoires over zijn scheepvaartcarrière, in 1941 uitgegeven als Fernweh und Heimweh.

Na de Duitse nederlaag ging Schröder met pensioen met de eretitel van Oberregierungsrat. Officiële erkenning voor zijn rol tijdens de vluchtelingenreis met de St. Louis volgde in 1957, toen hij op 4 februari in Hamburg werd onderscheiden met de Orde van Verdienste van de Bondsrepubliek Duitsland. Op 10 januari 1959 stierf Gustav Schröder op 73-jarige leeftijd. Hij werd begraven op het Hamburgse Nienstedtener Friedhof. Postume erkenning tot Rechtvaardige onder de Volkeren volgde op 11 maart 1993.

Heeft u zelf meer informatie over deze persoon? Lever het aan!

• Foto 1: Wikimedia Commons / Public Domain
• - PRENGER, K., In de schaduw van Schindler, Just Publishers, 2022.
  - Yad Vashem

Helaas geen map gevonden.