Geboortedatum:

19 november 1895 (Amsterdam)

Overlijdensdatum:

16 maart 1942 (Oranienburg/Sachsenhausen (Duitsland))

Nationaliteit:

Nederlandse

Woonde in Soest, Lange Bergstraat 22 (naam straat later gewijzigd in Van Straelenlaan). Zoon van handelsagent in textiel Rudolf Heiman Salomon Menko (10 juni 1861 Denekamp – 15 september 1940 Amsterdam) en Jeanne Dina Henriëtte Heilbron (9 oktober 1867 Amsterdam – 9 maart 1945 Brussel, België). Huwde op 14 juni 1921 in Amersfoort met Eva Latenstein van Voorst (24 oktober 1895 Amersfoort – 5 maart 1944 Soest). Ingenieur. Remonstrant. Lid verzet. Volgens 'Hun naam leeft voort...! had Menko een groot aandeel in de oprichting van de eerste Soester verzetsgroep, de Ordedienst. Zijn dochter Lili Marie meldde in haar aanvraag voor opname van haar vader in de Erelijst van Gevallenen dat hij de eerste leider van de OD in Soest was. In september 1941 dook hij een tijdlang onder, maar toen de kust weer veilig leek, keerde hij terug naar huis. Op 20 oktober 1941 werd hij echter door een Pool in Duitse dienst aangehouden. Een opvallend aanwezige bij de arrestatie was majoor Ronhaar (1*) uit Amersfoort. 'Wat de majoor erbij te maken had', schreef Lili Menko in de eerder genoemde aanvrage, 'is onbekend. Ik vrees dat hij gesproken heeft, maar dan onder dwang.' Ronhaar was eind september 1941 opgepakt. In het najaar van 1941 rolde de Sicherheitsdienst na verraad van een zekere K. een groot deel van de Amersfoortse OD op. Op dezelfde dag als Menko werd ook OD'er Aris Schreuder (3*), korpschef van de Soester gemeentepolitie, gearresteerd. Brug legde in het boek 'Hun naam leeft voort...!' een relatie tussen zijn aanhouding en het grote aantal wapens dat op last van de Duitsers op het politiebureau in Soest was ingeleverd: 'De verzetsorganisatie in Soest rekende erop dat zij in ieder geval een deel van die wapens in handen zou kunnen krijgen. Blijkbaar is het op de één of andere manier de SD ter ore gekomen dat de wapens, die onder berusting van inspecteur Schreuder waren, tegen de bezetter zouden kunnen worden aangewend.' Op de vraag wat haar vader in gevangenschap had meegemaakt, antwoordde dochter Menko op het formulier voor de opname in de Erelijst: 'Scheveningen (Oranjehotel, red.), verhoren, geen veroordeling, Schutzhaft, Amersfoort, dysenterie, waarschijnlijk mishandeling, bril en gebit kapot, Sachsenhausen, gestorven aan 'hartzwakte' volgens D[Duitsers] maar bekend: doodgemarteld.' Naar zowel Menko als Schreuder is in Soest een straat vernoemd: Ir. Menkolaan en Inspecteur Schreuderlaan.
(1*) Dr. Jan Herman Ronhaar (14 september 1888 Meppel), in het Eerste OD-proces ter dood veroordeeld en op 3 mei 1942 met 61 andere OD'ers en negen leden van de groep Mekel in concentratiekamp Sachsenhausen geëxecuteerd.
(2*) Het Dodenboek van het Oranjehotel geeft 30 september 1941 als arrestatiedatum, de OD-publicatie 'In memoriam: 307 verzetslieden van den O.D.' noemt 29 september 1941.
(3*) Aris Frederik Schreuder (2 augustus 1885 Veenendaal – 4 november 1942 Neuengamme, Duitsland).

Menko is gecremeerd in het concentratiekamp Sachsenhausen.

Heeft u zelf meer informatie over deze persoon? Lever het aan!

• - OGS Gedenkboek 2, Oorlogsgravenstichting.
  Soester verzetsmensen (8), Ir. Menko, Historische Vereniging Soest, 2017, nr. 1 (lente); ; W.A. Brug, Hun Naam leeft voort...! Oorlogsslachtoffers verleenden hun naam aan straten en gebouwen, Repro Holland BV, Alphen aan den Rijn, 1989; Joop (J.L.) Bloemhof, Amersfoort '40-'45, tweede editie bewerkt door drs. Joost van der Spek, Bekking & Blitz Uitgevers b.v., Amersfoort, 2005; Algemeen Hoofdkwartier Ordedienst in afwikkeling, In memoriam: 307 verzetslieden van den O.D., 's-Gravenhage, 1950; Dodenboek Oranjehotel, site Nationaal Archief/Oranjehotel (gahetna.nl); Oorlogsgravenstichting; site wiewaswie.nl (waaronder overlijdensakte 186/1946 gemeente Soest); Stadsarchief Amsterdam (persoonskaart Menko).