Podcast Oorlog op de Flank neemt luisteraars mee naar het slagveld van toen

Ruim een jaar geleden begon het Nederlands Instituut voor Militaire Historie zijn herdenking van 75 jaar bevrijding met de lancering van het tijdschrift Vrij!. Hierna publiceerde de organisatie een maandelijkse online krant waarin de ontwikkelingen rondom de bevrijding, in al haar facetten, te volgen waren. In interessante artikelen, maar zeker ook in bijzondere films, podcasts, kaarten, foto’s en nog veel meer. In september volgt nog een laatste podcast in het kader van 75 jaar bevrijding. Over de samenstelling van de serie podcasts, getiteld Oorlog op de Flank, stelden we Lianne van den Doel, de initiatiefnemer, bedenker en projectleider van de podcasts, via e-mail enkele vragen.



De website 75jaarvrij.nl bevat verschillende vaste rubrieken, zoals het boek van de maand, ingekleurde foto’s en Sporen van de strijd. Waarom is ervoor gekozen om ook podcasts hieraan toe te voegen?

Het vieren en herdenken van 75 jaar bevrijding is een belangrijk moment waar we zoveel mogelijk mensen bij willen betrekken. We vinden het belangrijk om de geschiedenis op verschillende manieren te vertellen, waaronder ook in een podcast. Het unieke aan een podcast is het gebruik van historische geluidsfragmenten. Hierdoor ontstaat een andere beleving dan bij een geschreven artikel: luisteraars worden meegenomen naar het slagveld van toen.

Hoe wordt het onderwerp van een aflevering van de podcast bepaald? Is er bewust voor gekozen om de nadruk vooral te leggen op de bevrijding van West-Europa en zo ja, waarom?

Oorlog op de Flank vertelt het verhaal van de strijd om de bevrijding van Nederland. Maandelijks volgen we de geallieerde opmars, van de landing op de invasiestranden in Normandië tot en met de Japanse capitulatie. Zoals de titel al zegt: de strijd in Nederland was een oorlog op de flank. Het strijdtoneel op ons grondgebied was niet het hoofddoel voor de geallieerden, dat lag in het hart van Duitsland.



Wie zijn er allemaal betrokken bij de samenstelling en opname van een podcast?

De podcast wordt gemaakt door een klein team. Collega Marco Middelwijk houdt zich bezig met het onderzoek en zoekt verschillende perspectieven om de strijd te belichten. We willen niet alleen de geallieerde zijde onder de aandacht brengen, maar ook de Duitse kant van de strijd laten horen. Een schrijver verwerkt alle informatie tot een script, waar ook de historische geluidsfragmenten in passen. Een professionele stemacteur spreekt de tekst in. De eerste versie van de productie wordt vervolgens kritisch meegeluisterd en waar nodig aangepast. Het is mijn taak om het concept te bewaken en het project te coördineren. Het format om de geallieerde strijd van maand tot maand te volgen hebben stond al snel vast. Ook omdat het goed past bij de vorm van de website 75jaarvrij.nl.
Het was voor ons ook meteen duidelijk dat we de persoonlijke verhalen wilden vertellen, in de context van het grote militaire verhaal. Juist omdat oorlog gaat over mensen tijdens extreme omstandigheden

Elke aflevering heeft een speelduur van 30 tot 40 minuten. Is het lastig om binnen deze tijd te blijven? Over elk onderwerp zou je ook urenlang kunnen uitweiden.

Het beperken tot een halfuur is vaak inderdaad best lastig, over elk thema zou je urenlang kunnen vertellen. Het is trouwens niet altijd even makkelijk om over elke gebeurtenis informatie te vinden. De Canadezen hebben hun gevechtsverslagen digitaal toegankelijk gemaakt, wat handig is voor ons onderzoek.

In de podcasts zijn ook fragmenten van toen opgenomen. Waar komen deze geluidsopnamen vandaan en wat voegen ze toe?

De historische geluidsfragmenten zijn afkomstig uit archieven. De opnames geven extra dimensie aan de podcast: het voegt beleving toe en je komt in contact met de geschiedenis. In de aflevering van mei zit bijvoorbeeld een fragment van een verslaggever die meereist met de troepen en beschrijft wat hij ziet als hij in een net bevrijd concentratiekamp terechtkomt. Dat is echt huiveringwekkend, de oorlog komt zo heel dichtbij.



Er staan nu 14 aflevering online, waarvan de laatste over de oorlog in de West. Volgen er nog meer in deze reeks of is nummer 14 de laatste?

De laatste aflevering van Oorlog op de Flank verschijnt in september. In afleveringen 14 en 15 staat de strijd om de Nederlandse gebieden overzee centraal, de West en de Oost. De laatste aflevering in september gaat over de wederopbouw. Daarmee is de cirkel ook rond: we zijn begonnen met de geallieerde landing op de invasiestranden en eindigen met de nasleep van de oorlog.



Hoe zijn de reacties op de podcasts, zowel binnen als buiten het Nederlands Instituut Militaire voor Historie? Gaat er door het NIMH in de toekomst vaker gebruik gemaakt worden van het medium podcast?

We krijgen ontzettend veel positieve reacties op de podcast! Het is natuurlijk heel dankbaar als je reviews leest zoals: ‘Zowel de hoofdlijnen als kleine persoonlijke successen en drama’s passeren de revue. Heel mooi verteld. Zonder sensatie, maar wel met aandacht voor hartverscheurende of juist grappige persoonlijke verhalen van zowel de Duitse als de Geallieerde kant. En de paradox van militaire beslissingen……” Dit is namelijk precies de intentie waarmee we deze podcast hebben gemaakt. Oorlog is niet alleen heroïsch of zwart-wit. Het is frictie, rommelig en het gaat over grote beslissingen gemaakt door mensen.

Dankzij alle enthousiaste reacties hebben we besloten om nog een serie te gaan maken: over de Verenigde Naties en het ideaal van de eeuwige vrede. Op 1 oktober lanceren we de maandelijkse serie Vredessoldaten. In deze podcast duiken we in de boeiende geschiedenis van de VN en de rol van Nederland. Dit is een rol vol ambities én teleurstellingen. Met uiteraard ruime aandacht voor Nederlandse vredessoldaten op missie.



Tijdens deze herdenkingsperiode heeft het NIMH zich onder andere via internet en sociale media erg ingezet om een breed publiek aan te spreken met toegankelijke en multimediale informatie. De podcasts zijn hier slechts een onderdeel van. Blijven jullie dat ook na deze herdenkingstijd doen?

Dat blijven we zeker doen. Uit alle reacties blijkt dat er veel interesse is in de Nederlandse militaire geschiedenis. Naast ons wetenschappelijk onderzoek blijven we dan ook zoeken naar nieuwe manieren om geschiedenis toegankelijk te maken voor een breed publiek.