Hoe battlefield-gids Joël Stoppels 75 jaar vrijheid beleefde in coronatijd

Joël Stoppels is battlefield-gids en oprichter van Battlefield Tours. Hij heeft een studie gedaan naar verschillende geallieerde operaties tijdens de Tweede Wereldoorlog in Nederland. Door middel van de Battlefield Tours wil hij de kennis delen met mensen die geïnteresseerd zijn in de Tweede Wereldoorlog. “De zware strijd in Nederland verdient het om niet vergeten te worden,” vindt Stoppels. Onder de naam Battlefield Tours Groningen begon hij in de zomer van 2012 met zijn rondleidingen. We stelden hem enkele vragen over hoe hij de vieringen van 75 jaar vrijheid de afgelopen weken in coronatijd beleefd heeft.



Zowel online als offline ben je een bekend gezicht als het gaat om het levend houden van de herinnering aan de Tweede wereldoorlog. Waar komt jouw fascinatie voor dit onderwerp vandaan en hoe ben je in de wereld van herdenken en battlefield-tours terecht gekomen?

Het ‘groene virus’ sloeg bij mij al jong toe. Mijn opa heeft in april 1945 de gevechten rondom Delfzijl bewust meegemaakt. Er is hier aan het einde van de Tweede Wereldoorlog zwaar gevochten tussen de Canadezen en o.a. de Duitse Kriegsmarine. Al vanaf jonge leeftijd hoorde ik de indrukwekkende verhalen over de bevrijding en de verschrikkingen die dit met zich mee bracht. Een groot gedeelte van Delfzijl en de omliggende dorpen lagen in puin. Ik kreeg van hem ook mijn eerste object uit de Tweede Wereldoorlog, een Engelse bajonet. Dit was het begin van een enorme verzameling aan militaire objecten uit de Tweede Wereldoorlog. De verzameling is uitgegroeid tot een mooie regionale verzameling met de focus op de bevrijding van de stad en provincie Groningen. Op 15-jarige leeftijd organiseerde ik de eerste tentoonstelling in de plaatselijke bibliotheek in Appingedam. Dit was een enorm succes waarna nog veel meer tentoonstellingen volgden in de provincie Groningen. In 2015 heb ik samen met talloze vrijwilligers een enorm evenement mogen organiseren in de stad Groningen. Tijdens dit evenement van drie dagen werden de gevechten van april 1945 gereconstrueerd met professionele acteurs, re-enactors en uiteraard diverse tanks en wo2 voertuigen.

Hoe is het naar jouw mening in Nederland gesteld met de belangstelling voor de Tweede Wereldoorlog? Weet je met jouw battlefield-tours en andere bezigheden ook jongeren te bereiken?

Volgens mij groeit de belangstelling voor de Tweede Wereldoorlog nog steeds. En dit is ook onder jongeren zo. De Hogeschool van Arnhem en Nijmegen heeft onder 1500 jongeren een onderzoek uitgevoerd en uit dit onderzoek bleek dat een meerderheid van de jongeren graag of heel graag meer wil weten over de Tweede Wereldoorlog. De meesten van hen vonden ook dat er niet veel tijd aan het onderwerp werd besteed op school. Aan onze tours doen ook veel jongeren mee, vaak worden ze vergezeld door hun vader of familie. Ook onder verzamelaars zijn er veel jongeren bijgekomen, dit is ook te zien op de diverse miliariabeurzen die worden georganiseerd in Nederland. Vanuit Battlefield Tours organiseren wij ook tours voor het middelbaar beroepsonderwijs. Vorig jaar hebben wij nog een vijfdaagse tour naar Normandië kunnen organiseren, de jongeren waren erg onder de indruk tijdens de reis.



Vanwege de uitbraak van het coronavirus en de daaruit voortkomende lockdown-maatregelen zijn de afgelopen weken vele herdenkingsactiviteiten niet doorgegaan. Wat heb jij zelf allemaal moeten annuleren en wat vond je het ergst om af te gelasten?

Kort na de uitbraak kreeg ik veel telefoontjes waarbij in een week mijn gehele agenda leeg was voor de komende twee maanden. Ik was betrokken bij diverse tentoonstellingen, herdenkingen en evenementen. Uiteraard gaat de gezondheid voor, maar ik heb wel even een traantje moeten wegpikken. Het ergste vond ik om te horen dat de Canadese veteranen niet naar Nederland konden komen. Enkele Canadese regimenten die betrokken waren bij de bevrijding van Nederland zouden ook betrokken zijn bij de herdenkingen. De veteranen die mee zouden komen hadden zich er enorm op verheugd, voor de meeste was het de laatste keer dat ze de herdenkingen en evenementen konden bezoeken. Ondertussen zijn een aantal de afgelopen weken overleden. Ik hoop dat we volgend jaar in april en mei 75 + 1 net zo kunnen organiseren zoals wij dit jaar voor ogen hadden. Wij kunnen nu nog onze bevrijders bedanken voor hun inzet voor onze vrijheid!

Er zouden ook veel geallieerde veteranen naar Nederland afgereisd zijn om misschien wel voor de laatste keer de bevrijding te vieren. Heb je reacties van veteranen gehad en zo ja, hoe stonden zijn tegenover het feit dat ze de bevrijding niet in Nederland konden vieren?

Zoals ik boven heb beschreven waren ze enorm teleurgesteld maar kijken ze er naar uit om toch nog volgend jaar Nederland te bezoeken. En ik kijk er naar uit om volgend jaar samen te herdenken en te vieren, zij aan zij met onze vrienden uit Canada!



Om toch aandacht te geven aan 75 jaar vrijheid heb jij veel gebruik gemaakt van internet. Je organiseerde bijvoorbeeld lezingen. Over welke onderwerpen gingen deze en waar zijn ze te bekijken? Hoe waren de reacties?

Omdat door de COVID-19 pandemie de meeste gidsen in Nederland geen tours meer konden organiseren, hadden de meeste wel tijd over om een lezing te verzorgen over een onderwerp waar ze normaal gesproken over vertellen tijdens hun tours. De onderwerpen van de lezingen gingen vaak over militaire acties, zoals bijvoorbeeld Market Garden, de slag om Groningen, de slag om de Schelde etc. De reacties waren erg positief, mensen die thuis zaten hadden toch nog iets om naar uit te kijken. De live online lezingen zijn dan ook enorm goed bekeken. De lezingen zijn terug te kijken op YouTube.

Wanneer hervat je weer je battlefield-tours en welke locaties/veldslagen staan er op het programma?

De reisbeperkingen in de meeste Europese landen zijn gelukkig weer opgeheven. Daarnaast is het, met beperkingen, ook mogelijk om mensen rond te leiden. Daarom hebben wij een aantal nieuwe data toegevoegd aan ons touraanbod en starten wij weer met wandeltours vanaf 12 juli. Wij hopen ook dat iedereen weer bereid is om een tour bij ons te boeken. Uiteraard volgen wij de richtlijnen en updates van het RIVM en de tours worden aangepast waar nodig. We zullen o.a.in het najaar tours organiseren naar de stad Groningen, Arnhem, Drenthe (operatie Amherst). Alle tours zijn te vinden op onze website.

Je bent ook projectleider voor Liberation Route Europe. Wat doe je zoal voor dit project? Duurt dit project en jouw betrokkenheid ook na de herdenkingen van 75 jaar vrijheid voort?

Als projectmanager ben ik betrokken bij diverse projecten zoals het opzetten van een internationaal gidsennetwerk, het onderhouden van contacten met diverse stakeholders zoals musea, gemeentes en provincies. Als onderdeel van onze grote campagne Europe Remembers (in het kader van 75 jaar na de Tweede Wereldoorlog) is een van mijn projecten “Europe Remembers on Tour”. Vanaf vorig jaar volgen wij de route die de geallieerden in 44/45 hebben afgelegd en zullen wij dit zo uitgebreid mogelijk onder de aandacht brengen. Onderweg spreken we met veteranen, politici, historici, jeugd, betrokkenen en prominenten.

We zijn in mei 2019 gestart in Londen met een indrukwekkende kick-off en zijn via Normandië doorgereisd naar Nederland. Helaas heeft het coronavirus roet in het eten gegooid waardoor wij de tour in mei niet hebben kunnen beëindigen in Berlijn. We pakken het vanaf eind augustus weer op en zullen diverse indrukwekkende plekken aandoen zoals Auschwitz, Elzas, Pilsen en uiteindelijk Berlijn. De video’s die wij gemaakt hebben zijn terug te zien via het YouTube kanaal van de Liberation Route Europe. Daarnaast werk ik aan een fantastisch project waarbij we met een wandelroute van Londen naar Berlijn de herinneringen uit de moderne Europese geschiedenis beleefbaar maken. Dit is de Hiking Trail van Liberation Route Europe. Het 3.000 km lange parcours loopt van Londen naar Berlijn door 5 landen, met speciaal ontworpen "Vectors of memory" (routemarkeringen) van de bekende architect Daniel Libeskind. Meer informatie is hier te vinden.

In welke plannen of activiteiten heb je het meest zin als het coronavirus – hopelijk spoedig – geen beperkingen meer geeft?

Ik kijk er weer erg naar uit om mensen rond te leiden tijdens onze tours en de indrukwekkende verhalen te vertellen. Het is namelijk belangrijk dat de herinnering aan de oorlog levend gehouden wordt. De generatie die het heeft meegemaakt, wordt steeds kleiner. En voor jongeren is het belangrijk dat zij weten dat vrijheid niet zomaar iets is. Daar is in de Tweede Wereldoorlog erg hard voor gevochten.