Sporen van de Strijd: Monument bij de Oranjemolen in Vlissingen

2019 en 2020 zijn bijzondere jubileumjaren: we vieren 75 jaar vrijheid. Het Nederlands Instituut voor Militaire Historie (NIMH) staat uitgebreid stil bij deze zwaar bevochten vrijheid, waarbij ons accent ligt op Nederland en de Nederlandse bijdragen. De onderstaande bijdrage van Tessa Mulders is overgenomen van de website www.75jaarvrij.nl.

‘Each name is a cry for peace’. Deze woorden vormen het motto van een in augustus 2019 onthuld monument bij de Oranjemolen in Vlissingen. Het memoreert de harde strijd die in november 1944 bij de bevrijding van Vlissingen heeft gewoed. Op de muur staan de namen van de negenenzestig Britse en Franse militairen die hier tijdens operatie Infatuate zijn gesneuveld.

Het monument staat op een gedenkwaardige plaats. Hier kwamen op 1 november 1944, zeer vroeg in de ochtend, de eerste geallieerde militairen aan land. Het waren commando’s, ruim zeshonderd in totaal. Zij kwamen over het water vanuit het net bevrijde Breskens aan de overzijde van de Schelde. Hun belangrijkste taak was het innemen van enkele sleutelposities. De Engelse, Franse en een handjevol Nederlandse commando’s werden gevolgd door een brigade met Schotse infanteristen die de stad moesten zuiveren. Voor al deze geallieerde militairen vormde de Oranjemolen een belangrijk herkenningspunt. Daar, aan de rand van de stad, lag hun landingsterrein ‘Uncle Beach’.

De bij Vlissingen uitgevoerde landing maakte deel uit van operatie Infatuate, die de inname van Walcheren beoogde en het sluitstuk vormde van de Slag om de Schelde. Ook elders op het eiland, bij Westkapelle en bij de verbindingsdam tussen Walcheren en Zuid-Beveland, vielen de geallieerden aan. Walcheren was voor beide strijdende partijen van groot belang. Met de hier opgestelde walbatterijen konden de Duitsers de ingang van de Westerschelde afsluiten. Daardoor was geallieerd scheepvaartverkeer op de inmiddels bevrijde Antwerpse haven onmogelijk. De logistiek van het geallieerde leger stond echter onder grote druk. De ingebruikname van de haven van Antwerpen werd met de dag urgenter. In september en oktober hadden de geallieerden zowel de zuid- als noordoever van de Westerschelde met veel moeite in handen gekregen. Nu restte alleen nog het eiland Walcheren. Na drie dagen van hevige strijd werd Vlissingen op 3 november bevrijd. De strijd om de Westerschelde was echter nog niet afgelopen. Die duurde voort tot 8 november 1944. Toen werden de laatste verzetshaarden in noorden van Walcheren uitgeschakeld.

Vijfenzeventig jaar na de geallieerde landing vormt ‘Uncle Beach’ een belangrijk herinnerings- en herdenkingsoord. Informatiepanelen en eerder geplaatste monumenten vertellen het oorlogsverhaal, terwijl de Oranjemolen dienst doet als expositieruimte. Met het recent onthulde monument wordt nog sterker dan voorheen stilgestaan bij de offers die geallieerde militairen in november 1944 voor de bevrijding hebben gebracht.