Boekpresentatie: Op eigen gezag - Politieverzet in oorlogstijd

In Nieuwspoort in Den Haag werd maandagmiddag 17 juni een uniek boek gepresenteerd: ‘Op eigen gezag, Politieverzet in oorlogstijd‘. Een boek van Hinke Piersma, werkend bij het NIOD. Het NIOD heeft in 2015 opdracht gekregen van de toenmalige korpschef Nationale Politie, de inmiddels overleden Gerard Bouman, om onderzoek te doen naar de rol van de Nederlandse politie in de Tweede Wereldoorlog.



De aftrap werd gedaan door de directeur van het NIOD, Frank van Vree. Hij schetst dat er bij de bevolking tot dusver min of meer het beeld heerst dat de politie samengewerkt heeft met de bezetter of anders heel summier verzet geboden heeft tegen de Jodenvervolging en andere Duitse maatregelen.

In een kort interview met de schrijfster, Hinke Piersma (1963), geeft zij aan dat de opdracht best lastig was. Beeldvorming is een lastig item, zeker de eerste decennia na de oorlog was er behalve over de zuiveringen en strafzaken geen sprake van een behoorlijke geschiedschrijving over de rol van de politie in bezettingstijd.

Politieagenten die de oorlog meegemaakt hadden zwegen. Of ze schreven voor eigen familie hun ervaringen op. Maar in archieven was dus niet veel te vinden. Er was geen prominente rol weggelegd voor de bevindingen en meningen over de rol van de politie in oorlogstijd.



Pas later in de jaren tachtig en negentig, werden verhalen verteld en opgeschreven, maar ook wel aangetast door de tand des tijds. Ook zijn er geen cijfers of statistieken en dus onderzocht Piersma het onderwerp door veel oud-politiemensen of hun nabestaanden te interviewen, zeg maar kleine autobiografieën te maken en daar de rode draad uit te halen. Ze wilde dicht bij de mensen blijven, zei ze. Gevoel krijgen bij de dilemma’s die er speelden. Waarom wel of geen verzet plegen, wel of geen medewerking verlenen aan arrestatie en deportatie en hoe stond dat in relatie tot het beschermen van je eigen leven of dat van je gezin?

1943 kun je zien als een keerpunt. Behalve de toenemende verharding van de anti-Joodse maatregelen werd er ook vanuit de kerken een moreel beroep gedaan op de politie om werk te weigeren. Maar weigering of sabotage kon je het leven kosten en de Duitse bezetters accepteerden geen nee.



Na het interview reikte Hinke Piersma aan de huidige korpschef van de Nationale Politie, Erik Akerboom, officieel het eerste exemplaar uit, waarna nog een levendige paneldiscussie volgde tussen de vragenstellers, de schrijfster en Erik Akerboom en Paul van Musscher, chef van de politie-eenheid Den Haag.

Er werden zaken besproken zoals welke lessen van toen er te leren zijn voor nu. Duidelijk is wel dat de omstandigheden tegenwoordig geheel anders zijn, maar dat er wel dilemma’s zijn in relatie tot de eigen verantwoordelijkheid van de agenten, de door hun afgelegde ambtseed of ambtsbelofte en de afweging van een (on)bevoegd gegeven ambtelijk bevel. Kortom; ‘Op eigen gezag’ is een boek geworden dat garant staat voor heel wat discussie en zelfreflectie bij politieagenten.

Op eigen gezag

Politieverzet in oorlogstijd

ISBN: 9789021416830

Meer informatie over dit boek