Kindertransporten vanuit Kamp Vught in 1943 herdacht

Op zondag 11 juni is vanaf 13.00 uur op het buitenterrein van Nationaal Monument Kamp Vught een openbare herdenking van de kindertransporten van juni 1943, in samenwerking met Stichting Sobibor. Voorafgaand aan de herdenking lezen kinderen van de Vughtse basisschool De Schalm (groep 7) namen van weggevoerde kinderen voor langs de route naar het kindermonument. Op dagen van herdenkingen is de entree tot het herinneringscentrum vrij (geopend vanaf 12.00 uur).


Kinderen van basisschool De Schalm bij herdenking in 2016 (foto Jan van de Ven)

Na een welkomstwoord door Jeroen van den Eijnde (directeur Nationaal Monument Kamp Vught) volgt een korte toespraak van Maarten Eddes (voorzitter Stichting Sobibor). Bijzonder is dit jaar de bijdrage van journalist Hanneke Groenteman, die vertelt over haar familiegeschiedenis. Scholieren van het Selectiekoor van het Maurick College uit Vught studeerden voor de herdenking enkele nummers in die, zoals muziekdocent en dirigent Coen Swinkels aangeeft "oproepen tot vrede en verdraagzaamheid, die dichtbij de weggevoerde kinderen staan, maar die ook herkenbaar zijn voor kinderen van nu." Hierna leest oud-presentator Donald de Marcas de proclamatie van de Joodse kampleiding voor, waarmee het transport van de Joodse kinderen bekend werd gemaakt. Opperrabbijn Binyomin Jacobs houdt een toespraak en zegt kaddisj, het gebed voor de doden.

Hanneke Groenteman
Hanneke Groenteman werd geboren in 1939 in Amsterdam als dochter van twee Joodse Nederlanders. Toen bij het uitbreken van de oorlog de maatregelen tegen Joodse Nederlanders steeds scherper werden, werd vooral haar moeder ongerust. Op de oproep om zich te melden bij de Hollandsche Schouwburg wilde zij niet ingaan. Ze vertrouwde het niet en het gezin ging in onderduik. Hanneke eerder dan haar ouders en apart van hen. Het gezin overleefde de oorlog, maar werd pas na de bevrijding herenigd. De ouders van Hannekes vader hebben de oorlog niet overleefd. Er werd thuis in de jaren erna weinig over de verdrietige oorlogsjaren gesproken.

Een wens voor de kinderen
Scholieren van De Schalm deden onderzoek naar de geschiedenis en achtergrond van enkele kinderen van de transporten. Onderdeel hiervan was het bedenken van een wens voor de overleden kinderen met als vraag “wat denk je dat het kind zélf graag had willen worden?” Enkele verhalen en wensen worden voorgelezen bij het kindermonument. De scholieren laten ook 74 ballonnen op, een voor elk jaar dat verstreken is sinds de transporten in 1943. Enkele vertegenwoordigers van betrokken organisaties leggen een bloemstuk. Hierna zetten de kinderen van De Schalm een bloempotje met een wens neer. De ‘vergeet-me-nietjes’ worden later aan de kinderen teruggegeven om in hun tuin te planten. Met het neerzetten van de bloempotjes wordt het defilé geopend voor bezoekers en is de openbare herdenking ten einde.

Achtergrond
Precies 74 jaar geleden werden op 6 en 7 juni 1943 bijna 1300 Joodse kinderen, meestal begeleid door slechts één van de ouders vanuit Vught via Westerbork naar het vernietigingskamp Sobibor gedeporteerd en daar meteen vermoord. Deze gebeurtenis wordt jaarlijks herdacht bij het kindergedenkteken. Op dit monument zijn de namen verwerkt van weggevoerde kinderen met hun naam en leeftijd; voor veel bezoekers is het monument een van de meest indrukwekkende plekken in het herinneringscentrum.

Rosita Steenbeek
Vanaf 15.00 uur is in het auditorium een programma met auteur Rosita Steenbeek en documentairemaakster Marion Huisinga. In het boek ‘Rose’ (2015) vertelt Rosita Steenbeek op basis van de getuigenissen van haar moeder Margreth en liefdesbrieven van haar oma Rose, aangevuld met archiefonderzoek het levensverhaal van haar grootmoeder Rose en haar Duits-Joodse familie die vanuit Duitsland over de hele wereld uitwaaien op zoek naar een veilig bestaan. In Nederland overleeft alleen de familie van Rosita’s oma Rose de Holocaust. De roman begint in 1920 op het Duitse eiland Wangeroog met de bruiloft van Erwin Levy, de neef van Rose. Terwijl Rosita’s moeder Margreth zich later verheugt op een vakantie met haar neef de Dagobert, de zoon van Erwin, wordt het gezin Levy in april 1943 opgeroepen voor Kamp Vught en op 6 juni 1943 worden Dagobert en zijn ouders met het kindertransport naar Sobibor gedeporteerd.

Documentaire
Het boek ‘Rose’ vormt de rode draad in de documentaire ‘Vluchtelingen Toen en Nu’ waarin documentairemaakster Marion Huisinga op zoek gaat naar de geschiedenis van haar familie die verborgen ligt achter de deur van het oorlogsmonument ‘Het Portaal’. De vluchtelingen van toen worden geïnterviewd door Rosita Steenbeek en hun verhalen dienen als een bron van hoop voor de vluchtelingen van nu. Op initiatief van Marion Huisinga liepen Rosita Steenbeek en de Syrische vluchtelingen uit de COA in Groningen mee met de stille tocht op 4 mei 2016 aldaar, wat ook werd vastgelegd in de documentaire. Een bijzondere nevenvangst van dit project zijn de vele lijntjes die worden ontdekt: door visualisatie van de oude Joodse buurt in Groningen worden familiebanden opnieuw hervonden en worden overlevenden in Nederland én hun persoonlijke verbondenheid met de kindertransporten vanuit Kamp Vught ontdekt. Op 11 juni wordt een preview van de documentaire vertoond, ingeleid door Marion Huisinga waarna Rosita Steenbeek een lezing over ‘Rose’ geeft. Tot slot is er een vraaggesprek met Rosita Steenbeek. Dit onderdeel van het programma is bestemd voor Vrienden van Nationaal Monument Kamp Vught en Stichting Sobibor.