Spoordelen van voormalig kamp Vught compleet

“Lieve schatten, wij zijn op transport, waarschijnlijk Duitsland. Vol goede moed, alles prima. Moed en vertrouwen. Oneindig veel liefs jullie Hetty.” Hetty Voûte schreef dit in grote haast op een klein briefje vlak voor haar deportatie naar Ravensbrück.

Op 5 en 6 september werden in de hectiek rond Dolle Dinsdag in totaal 2800 mannen en 650 vrouwen naar de concentratiekampen Sachsenhausen en Ravensbrück gedeporteerd. Het briefje is één van de tastbare herinneringen van de speciaal aangelegde spoorlijn naar kamp Vught, die aansloot op de spoortracé van Tilburg naar ‘s-Hertogenbosch. Op vrijdag 4 november worden de drie spoordelen officieel onthuld met bijbehorende informatiepanelen. Aansluitend of los van een bezoek aan Nationaal Monument Kamp Vught kunnen wandelaars de drie spoordelen bekijken in en om de Vughtse Heide.


Spoordeel bij kampgracht (foto Jan van de Ven)

Zwaar materieel
Eind 1943 is de Duitse bezetter op zoek naar een goede locatie voor een vliegtuigsloperij. Het vliegtuigschroot kan opnieuw gebruikt worden in de oorlogsindustrie. In en rond het concentratiekamp Vught is voldoende ruimte om een dependance van de sloperij in Utrecht in te richten: het ‘Zerlegebetrieb Herzogenbusch’. Een spoorlijn is nodig is om het zware materieel aan te voeren. Het spoortracé wordt tussen februari en maart 1944 aangelegd door gevangenen, het zogenaamde ‘Eisenbahnbau Kommando’. Op het hoogtepunt kwamen maandelijks 350 tot 400 wagons met schroot het kamp in en uit.

Gijzelaars
Via de spoorlijn werden vooral vliegtuigwrakken aangevoerd, die in kamp Vught werden gedemonteerd. Het eerste gevangenentransport vond plaats op 24 mei 1944, toen 650 mannen vanuit het kamp gedeporteerd werden richting Dachau. Op 2 juni 1944 vertrok een transport met ‘Philips-joden’ naar Auschwitz. Daarnaast waren er in september naar Sachsenhausen en Ravensbrück nog twee transporten met gevangenen per trein vanuit kamp Vught.

Na deze transporten moeten 200 achtergebleven gijzelaars het kamp schoonmaken. Een groot deel van de kampinventaris wordt door hen ingeladen in treinen en komt terecht in het kamp Bergen-Belsen in Duitsland. Op 17 september worden de laatste gevangenen vrijgelaten en neemt de Wehrmacht het kamp over. De gemeente Vught wordt bevrijd op 26 en 27 oktober 1944.


Canadese soldaat bij spoorlijn van kamp Vught (collectie NM Kamp Vught)

Weer zichtbaar
Na de oorlog heeft de spoorlijn er nog een tijd ongebruikt gelegen, totdat deze in juni 1948 werd verwijderd. In 2013 is een deel van een ander ontmanteld spoortracé uit ’s-Hertogenbosch opgeslagen in een kazerne, op verzoek van Nationaal Monument Kamp Vught. Op drie plaatsen (op de kruising Loonsebaan-Breautélaan, bij de toegangsweg naar de fusilladeplaats en aan de achterzijde van Nationaal Monument Kamp Vught) is nu een deel van de kampgeschiedenis weer zichtbaar gemaakt. Het project kreeg de ruimhartige medewerking van diverse onderdelen van de Genie, naast de bijdragen van het vfonds, de Gemeente Vught en Streekfonds Het Groene Woud.