Bevrijde gevangenen in kamp Westerbork afkomstig uit 13 landen

Uit nieuw onderzoek is gebleken dat de ruim 850 gevangenen die op 12 april 1945 in kamp Westerbork bevrijd werden, afkomstig waren uit tenminste dertien verschillende landen. Het historisch onderzoek werd het afgelopen jaar in opdracht van het Herinneringscentrum Kamp Westerbork uitgevoerd in het kader van de website www.bevrijdingsportretten.nl. Hierop zijn korte "biografieën" van overlevenden van kamp Westerbork – geschreven, gefilmd als audioportret, of in een kunstzinnige verwerking – verzameld.

Aan www.bevrijdingsportretten.nl werkten nabestaanden, scholieren, kunstenaars, auteurs en overlevenden van kamp Westerbork mee. Onder andere Jeroen Krabbé, Ad van Liempt, Pauline Slot, Saskia Goldschmidt en René Diekstra leverden een bijdrage.

Ruim de helft van de in kamp Westerbork bevrijde gevangenen kwam uit Nederland. Uit alle destijds bestaande provincies waren gevangenen afkomstig, het merendeel uit Noord-Holland (Amsterdam). Ook in de provincies Zuid-Holland, Groningen en Gelderland woonden voor de Tweede Wereldoorlog veel Joden die op 12 april 1945 in kamp Westerbork zouden worden bevrijd. Happy Mogendorff was één van de Joden die uit Arnhem kwam. Hij was lange tijd voorzitter van voetbalclub Vitesse en wist met hulp van voetbalvrienden tot 1945 uit handen van de nazi’s te blijven. Louis Wijsenbeek, de latere directeur van het Haagse Gemeentemuseum, was afkomstig uit Den Haag. Na de bevrijding trad Louis toe tot de bekende Monuments Men die geroofde kunst uit heel Europa probeerden terug te brengen naar hun rechtmatige eigenaren.

Relatief veel – later – opgepakte gevangenen zaten enige tijd in de provincies Drenthe, Zuid-Holland Friesland ondergedoken. Zij werden na het vertrek van de laatste treinen in september 1944 naar kamp Westerbork gebracht. Zo ook de moeder van Frits Barend. Zij werd in maart 1945 alsnog opgepakt.

Duitsland (merendeel), Oostenijk, Polen, Tsjechië, Engeland, Verenigde Staten, Roemenië, Peru, Hongarije en Turkije waren andere landen waaruit bevrijde “Westerborkers” afkomstig waren. Uit de Sovjetunie (Rusland) kwam Nicolas Gurowitsch, een man die aan de wieg stond van de carrière van Tom Okker, en in de jaren vijftig zou uitgroeien tot de beste tenniscoach van Nederland. En uit Chili kwam Maruca Reyes-Hagenaar, de Nederlandse vrouw van de beroemde Chileense dichter en Nobelprijswinnaar Pablo Neruda.

De bevrijdingsportretten van Happy Mogendorff, Louis Wijzenbeek, Betty Barend-van der Kar, Nicolas Gurowitsch, Tom Okker en honderden anderen kunnen worden bekeken op www.bevrijdingsportretten.nl. Van ruim de helft van de bevrijde gevangenen is inmiddels een portret samengesteld. In de komende jaren is het de bedoeling de overige portretten te plaatsen. Het Herinneringscentrum Kamp Westerbork is hiervoor op zoek naar auteurs die een bijdrage willen leveren. Geïnteresseerden kunnen zich bij het Herinneringscentrum melden.