Expositie Sobibor toont ‘geheugen van de grond’

Op zondag 18 oktober wordt de tentoonstelling Sobibor – Het geheugen van de grond geopend in het museum van Kamp Westerbork door Holocaustoverlevende Lies Caransa-de Hond en archeoloog Ivar Schute. De tentoonstelling laat resultaten zien van het archeologisch onderzoek op de plek van het voormalige nazi-vernietigingskamp Sobibor in Polen. Lies Caransa-de hond vertelt over de vondst van het naamplaatje van haar in Sobibor vermoorde neefje Deddie Zak. Ivar Schute is als archeoloog betrokken bij opgravingen in Westerbork en Sobibor.

Tussen 1942 en 1945 werden uit Nederland 107.000 Joden, Sinti en Roma van Nederland naar concentratie- en vernietigingskampen vervoerd. De meeste mensen werden gedeporteerd naar Auschwitz en Sobibor. Vanuit kamp Westerbork vertrokken er 34.313 personen naar Sobibor, slechts 18 van hen keerden terug. Drie van hen leven nog.

De tentoonstelling Sobibor – Het geheugen van de grond laat zien hoe belangrijk archeologisch onderzoek kan zijn op een historische plek als Sobibor in Polen. Na de opstand van de gevangenen op 14 oktober 1943 besloot de SS dit op vernietiging gerichte kamp met de grond gelijk te maken: alle sporen van de moord op zeker 160.000 Joden moesten worden uitgewist. Dankzij de herinneringen van overlevenden en een enkel document was er kennis over Sobibor, maar altijd zijn er vragen en onzekerheden gebleven. Dankzij het onderzoek in het bodemarchief, met name in de afgelopen jaren, is er veel meer bekend geworden en zijn er bewijzen geleverd over het dodelijke functioneren van dit verschrikkelijke oord.

Door het onderzoek zijn structuren en voorwerpen gevonden die ook een verhaal vertellen. In de expositie Sobibor – Het geheugen van de grond worden deze structuren en voorwerpen getoond aan de hand van foto’s, verslagen van archeoloog Wojciech Mazurek en getuigenissen van kampgevangenen en bewaking. Onder de persoonlijke voorwerpen, met name ook van Nederlandse Joden, het in 2012 gevonden naamplaatje van de kleine Deddie Zak.

De tentoonstelling Sobibor – Het geheugen van de grond is tot stand gekomen in samenwerking met de Provincie Gelderland, Wojciech Mazurek van “Sub Terra” Badania Archeologiczne en de Stichting voor Pools-Duitse Verzoening. Gedeputeerde Cultuur van de provincie Gelderland, Josan Meijers, is ook aanwezig bij de opening van de expositie.

De expositie Sobibor – Het geheugen van de grond is van 19 oktober 2015 tot en met 3 januari 2016 te zien in het museum van Kamp Westerbork. De ooggetuigenlezingen op zondag 29 november en zondag 27 december zijn nauw verweven met de geschiedenis van Sobibor.