Man die op de uitkijk stond bij de échte Great Escape is niet meer

Het is één van de bekendste films gemaakt over de Tweede Wereldoorlog: The Great Escape vertelt het waargebeurde verhaal over de ontsnapping uit een Duits krijgsgevangenkamp. In werkelijkheid was de Belg Robert “Bobby” Laumans één van de helpende handen bij het graven van de legendarische tunnel. De oorlogspiloot, geboren op 4 september 1920 in Tervuren, stierf op 21 april 2014 te Sint-Pieters-Woluwe. Bobby Laumans werd 94 jaar en hij was de laatste, nog levende Belgische RAF-piloot uit de Tweede Wereldoorlog.

Hij zei zelden iets over zijn oorlogsjaren, maar eens hij begonnen was, was er geen speld meer tussen te krijgen, vertelt zijn schoonzoon Michel De Raeymaecker aan de Belgische krant Het Nieuwsblad.

In juni 1942 werd Bobby’s Spitfire door de Duitsers neergeschoten boven de Noordzee. “Ik greep naar mijn parachute en sprong uit mijn vliegtuig, maar ik vloog op een geringe hoogte, zo’n 300 meter boven de Noordzee”, vertelde Bobby aan Het Nieuwsblad. Het lukte hem om zich uit de enge cockpit van de Spitfire te bevrijden en zo belandde hij in de Noordzee. Gelukkig beschikte hij ook over een klein reddingsvlot, waarin hij gedurende ruim drie dagen heeft rondgedreven op de Noordzee. Uiteindelijk werd hij gevonden en opgepikt door een klein patrouillevaartuig van de Duitse Kriegsmarine. Vanaf dat moment was Bobby een gevangene van de Duitsers.

Na enkele omzwervingen en talloze ondervragingen werd Bobby uiteindelijk overgebracht naar Stalag Luft III , vlakbij Sagan in de Duitse provincie Neder-Silezië ten zuidoosten van Berlijn. In dit kamp werd alle gevangengenomen luchtmachtpersoneel opgesloten. Het is in dit krijgsgevangenenkamp waar The Great Escape heeft plaatsgevonden en Bobby heeft hierin een niet onbelangrijke rol gespeeld.

Daar hij zelf geen ontsnappingsplan had, werd hij ingedeeld bij de Operation Wooden Horse. Die groep gevangenen had een plint/kast – een soort gymnastiektoestel – gemaakt. De Duitsers hadden hier geen probleem mee, want zolang de gevangenen over de wooden horse sprongen, konden ze geen ontsnappingsplannen beramen. Wat de Duitsers niet wisten of in de gaten hadden, was dat er onder de wooden horse drie gevangenen bezig waren een tunnel te graven. Ze moesten hun werkzaamheden echter stopzetten toen ze op hard gesteente stootten. Dit was het begin van “The Great Escape”.

Nadien volgde het masterplan van de voorzitter van het Comité X (dit comité was samengesteld uit diverse gevangenen aan wie men een ontsnappingsplan kon voorleggen, wat vervolgens als haalbaar of niet haalbaar werd beoordeeld). Bobby was als digger niet geschikt omdat hij de psychologische druk niet aankon. Hij had wel andere taken toebedeeld gekregen zoals het wegvoeren van het zand en op de uitkijk staan of er geen Duitsers in de buurt waren. Er werd gedurende 10 maanden gegraven aan een 102 meter lange tunnel, die achter het prikkeldraad in het bos moest uitmonden. Het Comité X had het voornemen om ongeveer 200 man via deze tunnel – tussen het vallen van de avond en het ochtendgloren – te laten ontsnappen. “Heden noemt men deze operatie The Great Escape, destijds noemden wij ze Operation 200 naar het aantal gevangenen dat zou vluchten via de tunnel” aldus Bobby.


© Wikipedia

Door lottrekking werden er uiteindelijk 150 gevangenen aangeduid die door de tunnel zouden vluchten. Bobby was daar niet bij (achteraf gezien is dit zijn geluk geweest) De tunnel was niet in het bos uitgekomen zoals verwacht, maar wel op de weg. Toen de 76ste gevangene uit de tunnel kwam, hadden de Duitsers opgemerkt dat er iets loos was. Uiteindelijk zijn er maar drie gevangenen uit handen van de Duitsers kunnen blijven. Vijftig ontsnapten zijn gefusilleerd. Toen was de woede van de Duitsers bekoeld.

Laumans overleefde het krijgsgevangenschap en ging direct na de oorlog naar Engeland om het meisje, op wie hij al jaren verliefd was, ten huwelijk te vragen. Het koppel kwam naar België. De Belgische nationale luchtvaartmaatschappij Sabena begon in die tijd indrukwekkend uit te breiden. Er was hoge nood aan piloten. Bobby heeft daar gesolliciteerd en kreeg direct een vast contract. Dertig jaar heeft hij bij Sabena gevlogen.

Bobby werd in 1963 bij het verschijnen van de film “The Great Escape” niet uitgenodigd om de première bij te wonen. Hij is de film gewoon in de bioscoop gaan bekijken. “Vooral het eerste deel is vrij geloofwaardig, tenminste als het je niet stoort dat het in het filmkamp wemelt van Amerikaanse gevangenen, terwijl er in het echte kamp geen enkele Amerikaan zat. In het tweede deel loopt het scenario helemaal weg van de realiteit. Steve McQueen die met een motorfiets over een prikkeldraad rijdt, dat is compleet verzonnen.” Tot zover Bobby’s commentaar op de film.


Filmposter voor de film “The Great Escape” met Steve McQueen in de Hoofdrol. © United Artists VS

Een uitgebreider portret voor op Go2War2.nl van Bobby Laumans en zijn wedervaren tijden de Tweede Wereldoorlog en vooral in het Stalag Luft III is in voorbereiding.