Lezing over kamp Warschau in Westerbork

Oorlogsmusea in de Benelux

Enkele honderden Nederlandse Joden zijn tijdens de Tweede Wereldoorlog via Westerbork en Auschwitz tewerkgesteld in een dwangarbeidskamp in Warschau, samen met enkele duizenden anderen van verschillende nationaliteiten. Pauline Broekema en Helma Coolman geven zondag 16 februari om 14.00 uur een voordracht over kamp Warschau en gaan in gesprek met mevrouw Lies Fresen-Ferron. Lies haar pleegmoeder is in de oorlog vermoord in Auschwitz en haar pleegvader in concentratiekamp Warschau. Lies overleefde de oorlog door onder te duiken.

Het boek
In het puin van het getto beschrijft het onbekende concentratiekamp Warschau, dat in 1943 op de ruïnes van het verwoeste getto van Warschau werd opgericht. In dat kamp waar duizenden Joden uit Auschwitz dwangarbeid moesten verrichten, hebben ook enkele honderden Nederlanders verbleven. Naar aanleiding van dit boek maakte het Herinneringscentrum een expositie over dit kamp en de voorgeschiedenis vanaf 1939.

De auteurs van het boek hebben overlevenden en nabestaanden gesproken, van wie sommigen voor het eerst hoorden over dit kamp of meer details kregen over de omstandigheden waaronder hun familielid in dit kamp verbleef. Onder hen de schrijfster Marga Minco, Edward van Voolen, rabbijn en conservator van het Joods Historisch Museum, oud prof-voetballer Sjaak Polak jr. wiens grootvader Sjaak Polak als jongeman kamp Warschau overleefde. Het boek beschrijft de zware omstandigheden waaronder de gevangenen in het kamp te werk werden gesteld.

Het eerste exemplaar van het boek werd aangeboden aan Shaul Sadan. Hij is, voor zover bekend, de enige nog levende Nederlandse overlevende.

De expositie
De expositie over Kamp Warschau toont beelden van het dagelijks leven in het getto van Warschau, vanwaar tussen 1940 tot 1943 enkele honderdduizenden joden gedeporteerd werden naar werk- of vernietigingskampen elders in Oost-Europa. Dat leidde op 19 april 1943 tot de grote opstand, waarbij gewapende Joden de aanval openden op de Duitse bezettingsmacht. Zij waren echter niet opgewassen tegen de overmacht van de nazi’s en op 16 mei was het verzet gebroken. Het getto lag in puin en de overgebleven Joodse inwoners werden overgebracht naar het vernietigingskamp Treblinka.

KZ Warschau
Om elke herinnering aan deze episode uit te wissen, besloot de leiding in Berlijn dat het puin van het vernietigde getto moest worden opgeruimd. Daartoe werden medio 1943 enkele duizenden Joden uit Auschwitz naar Warschau gedeporteerd. De leefomstandigheden waren er buitengewoon slecht. De gevangenen moesten het puin van het verwoeste getto ruimen, omdat de Duitse bezetter het gebied in het hart van Warschau wilde ombouwen tot een Volkspark. Slechts enkele tientallen Nederlanders hebben dit kamp overleefd.

Toegang tot de lezing is bij de prijs van het museum inbegrepen. De tentoonstelling is tot en met eind maart 2014 te zien. Het boek In het puin van het getto is verkrijgbaar in de boekenwinkel van het Herinneringscentrum Kamp Westerbork en in de reguliere boekhandel.