Boek en expositie over Kamp Warschau 1939 -1944

Op 10 oktober 2013 wordt in Herinneringscentrum Kamp Westerbork het eerste exemplaar van het boek "In het puin van het getto" aangeboden aan kampoverlevende Shaul Sadan. Het boek beschrijft het onbekende concentratiekamp Warschau, dat in 1943 op de ruïnes van het verwoeste getto van Warschau werd opgericht.

In dat kamp waar duizenden Joden uit Auschwitz dwangarbeid moesten verrichten, hebben ook enkele honderden Nederlanders verbleven. Naar aanleiding van dit boek opent Herinneringscentrum Kamp Westerbork een expositie over dit kamp en de voorgeschiedenis vanaf 1939.

Het boek
Shaul Sadan is voor zover bekend de enige Nederlandse overlevende die nog in leven is. Speciaal voor deze bijeenkomst komt hij over uit zijn huidige vaderland Israël. De auteurs van het boek, Pauline Broekema en Helma Coolman, hebben hem en andere overlevenden en nabestaanden gesproken, van wie sommigen voor het eerst hoorden over dit kamp of meer details kregen over de omstandigheden waaronder hun familielid in dit kamp verbleef. Onder hen de schrijfster Marga Minco, Edward van Voolen, rabbijn en conservator van het Joods Historisch Museum, oud prof-voetballer Sjaak Polak jr. wiens grootvader Sjaak Polak als jongeman kamp Warschau overleefde.

Het boek beschrijft de zware omstandigheden waaronder de gevangenen in het kamp te werk werden gesteld. Prof. dr. J. Houwink ten Cate, hoogleraar Holocaust- en Genocidestudies aan de Universiteit van Amsterdam en verbonden aan het NIOD, heeft een hoofdstuk aan het boek toegevoegd, waarin hij de ontstaansgeschiedenis en de historische context beschrijft.

De expositie
De expositie over Kamp Warschau toont beelden van het dagelijks leven in het getto van Warschau, vanwaar tussen 1940 tot 1943 enkele honderdduizenden joden gedeporteerd werden naar werk- of vernietigingskampen elders in Oost-Europa. Dat leidde op 19 april 1943 tot de grote opstand, waarbij gewapende Joden de aanval openden op de Duitse bezettingsmacht. Zij waren echter niet opgewassen tegen de overmacht van de nazi’s en op 16 mei was het verzet gebroken. Het getto lag in puin en de overgebleven Joodse inwoners werden overgebracht naar het vernietigingskamp Treblinka. Speciaal voor deze expositie wordt het treinbord Westerbork-Auschwitz-Auschwitz-Westerbork uit het depot gehaald en tentoongesteld.

KZ Warschau
Om elke herinnering aan deze episode uit te wissen, besloot de leiding in Berlijn dat het puin van het vernietigde getto moest worden opgeruimd. Daartoe werden medio 1943 enkele duizenden Joden uit Auschwitz naar Warschau gedeporteerd. De leefomstandigheden waren er buitengewoon slecht. De gevangenen moesten het puin van het verwoeste getto ruimen, omdat de Duitse bezetter het gebied in het hart van Warschau wilde ombouwen tot een Volkspark. Slechts enkele tientallen Nederlanders hebben dit kamp overleefd.

De tentoonstelling is vanaf 11 oktober 2013 tot en met 5 januari 2014 te zien. Het boek "In het puin van het getto" is vanaf oktober verkrijgbaar in de boekenwinkel van het Herinneringscentrum Kamp Westerbork.