Verhalen van Canadese bevrijders zijn altijd dichtbij

Nederland viert in de periode tussen september 2024 en mei 2025 80 jaar vrijheid. Het grootste deel van Nederland is bevrijd door Canadese militairen en door militairen die onder Canadees bevel vochten. Canada heeft voor onze bevrijding een hoge prijs betaald. Alleen al in Nederland liggen 5.616 Canadese militairen begraven. De initiatiefnemers van het Project Carry their Torch willen hier tijdens de herdenkingsperiode extra aandacht besteden en hierbij in het bijzonder de jeugd betrekken. We stelden een van de betrokkenen, Reinier Groeneveld, via e-mail enkele vragen over dit initiatief.

Hoe en wanneer is het idee van Project Carry their Torch ontstaan en welke personen en/of organisaties zijn betrokken?

Project Carry their Torch is een initiatief van de Youth Auxiliary van The Royal Canadian Legion, Branch 005 'Liberation of the Netherlands'. Deze jeugdafdeling van de Nederlandse tak van de Canadese veteranenorganisatie bestaat sinds 2023. We wilden onze (potentiële) leden laten zien waar in Nederland alle locaties zijn waar we worden herinnerd aan onze Canadese bevrijders en welke prijs zij hebben moeten betalen voor onze vrijheid. Hiervoor hebben we een Google MyMaps gemaakt. Het blijken meer dan 550 locaties, verspreid over heel Nederland, te zijn. Ongeacht waar je in Nederland bent, er is altijd zo’n plek binnen een paar kilometer te vinden. Het was deze kaart die ons tot het idee bracht van Project Carry their Torch.

Met de viering en herdenking van 80 jaar bevrijding was het voor ons een logische stap om de boodschap van deze kaart breder uit te dragen in deze periode.

Wat is de doelstelling van Project Carry their Torch?

We willen iedereen, maar met name de schoolgaande jeugd, uitnodigen om één of meerdere van deze locaties een keer te bezoeken en een moment stil te staan bij het verhaal dat eraan verbonden is. Dit kan een monument zijn of een graf van een Canadese militair. Nogmaals, zo’n locatie is altijd dicht in de buurt te vinden. Door stil te staan bij deze verhalen willen we voorkomen dat ze worden vergeten en ze juist doorgeven. Er is zoveel wat we kunnen leren uit deze verhalen. Onze vrijheid is een groot geschenk dat we moeten koesteren. Het is zeker niet een vanzelfsprekendheid waar we klakkeloos vanuit kunnen gaan.

Daarbij is het verhaal van de Tweede Wereldoorlog soms te groot om echt te bevatten. Als we naar een kaart van een veldslag kijken zien we pijlen die symbool staan voor grote hoeveelheden mensen. Als we lezen over grote aantallen slachtoffers dan is het heel moeilijk om deze massaliteit om te buigen naar individuele mensen, met elk hun eigen verhaal. Ook kan het verhaal van de Tweede Wereldoorlog voor sommigen een ver-van-mijn-bed-verhaal lijken.

Door juist de verhalen van individuele Canadese militairen te vertellen, die bij jou dicht in de buurt hebben afgespeeld, brengen we het grote verhaal van de Tweede Wereldoorlog terug naar kleine verhalen, dichtbij. Dit maakt het soms makkelijker te bevatten en het blijft je beter bij omdat we op deze manier kijken naar een individu, met een eigen verhaal, een eigen familie, eigen dromen, net als wijzelf.

Waar is de naam Carry their Torch op gebaseerd?

In meerdere teksten en gedichten uit de Angelsaksische landen staat de Torch (fakkel) symbool voor een taak. Denk maar eens aan het gedicht ‘In Flanders Fields’ van de Canadese arts Lt.Col. Lt. McCrae uit de Eerste Wereldoorlog. Dit gedicht heeft een grote rol gespeeld bij de ontwikkeling van de poppy (klaproos) als het symbool van herdenken in de landen van het Gemenebest. In het gedicht wordt een fakkel overgedragen aan de lezer met de oproep hiermee een taak over te nemen.

Ook in de tekst van de ‘Commitment to Remember’ staat de torch centraal in de zin: “To them we pledge, amid the winds of time, to carry their torch, and never forget.” Deze tekst is juist bedoeld voor de jeugd om uit te spreken tijdens herdenkingen.

De symboliek van een torch komt ook tot uiting in de Canadian Remembrance Torch die onze Youth Auxiliary draagt tijdens herdenkingen. De fakkel is ontwikkeld door studenten van de Canadese McMaster University. Hij is vanuit Canada, via de herdenkingen van 80 jaar D-Day, naar Nederland gebracht, juist voor onze jeugd om hem te dragen tijdens de herdenkingen van dit jaar.

We hopen dat we door zoveel mogelijk mensen te bereiken en te betrekken bij de verhalen van onze Canadese bevrijders een steentje bijdragen tot het oppakken van hun torch en dat we de taak die zij hebben volbracht symbolisch kunnen overnemen.

Bij het project staan individuele verhalen van Canadese bevrijders centraal. Hoe kunnen scholieren kennis maken met deze verhalen?

De kaart die we hebben gemaakt helpt bij het vinden van de verschillende locaties in de buurt. Verder hebben we een website gemaakt waar, naast de kaart, ook een grote hoeveelheid bronmateriaal te vinden is. Denk hierbij aan de dienstdossiers van de omgekomen Canadese militairen, de verslagen van de Canadese eenheden etc. We geven hierbij uitleg wat je waar kunt vinden en hoe je deze bronnen kunt gebruiken om het verhaal achter een monument of een graf te achterhalen. Dit is een leerzame ervaring. Het geeft de mogelijkheid om zelf te gaan speuren en de informatie van verschillende bronnen te bundelen tot één verhaal.

Er zijn vervolgens vele manieren voor de scholieren om de verhalen te delen. Dit kan bijvoorbeeld in een essay, een gedicht, een tekening, maar bijvoorbeeld ook door het maken van een filmpje.

De website met alle informatie is gratis te gebruiken voor alle geïnteresseerden: www.project-carry-their-torch.nl.

Wat is uw eigen betrokkenheid bij dit initiatief en wat motiveert u om dit te doen?

Ik ben sinds 2016 lid van The Royal Canadian Legion, Branch 005. Mijn dochter is het eerste lid van de Youth Auxiliary. Wij hebben samen dit project ontwikkeld. De kaart heb ik, met hulp van meerdere mensen, gemaakt. De website en de filmpjes heb ik zelf gemaakt.

Mijn motivatie is om het voor zoveel mogelijk mensen zo laagdrempelig mogelijk te maken om kennis te maken met de verhalen van onze Canadese bevrijders. Er valt zoveel te ontdekken hierin. Wist u bijvoorbeeld dat de jongste Canadese soldaat die in Nederland begraven is nog maar 16 jaar oud was? Hij loog over zijn leeftijd om mee te kunnen vechten.

Het is ook goed om ons te realiseren dat verreweg de meeste Canadese militairen die in Nederland vochten dit vrijwillig hebben gedaan. Canada kende weliswaar een dienstplicht, maar tot een paar maanden voor het einde van de oorlog in Europa werden deze militairen niet verplicht naar het front gestuurd. Hiervoor moesten ze zich vrijwillig aanmelden.

Als je gaat kijken naar de verhalen van de individuele militairen ontdek je elke keer weer iets wat je aanspreekt, je raakt en je bijblijft. Dit hoop ik op deze manier door te geven.

Zijn er al scholen die hun medewerking hebben toegezegd en welke ondersteuning kan Project Carry their Torch bieden?

We hebben de middelbare scholen van Nederland nog maar heel kortgeleden aangeschreven. Hierop zijn al enkele reacties gekomen. We hopen uiteraard op nog veel meer reacties.

Onderdeel van het project is ook een (sociale) mediacampagne. Wat kunnen we hiervan verwachten?

Ik heb gedurende de afgelopen maanden heel veel locaties in Nederland bezocht en hier gefilmd. We maken hiervan korte filmpjes van een minuut of 2 tot 3. In deze filmpjes belichten we het verhaal van een graf of een monument. Deze filmpjes publiceren we op meerdere socialmediakanalen. Het doel hiervan is niet om de kijkers het gehele verhaal te vertellen, maar juist om ze uit te nodigen om zelf te gaan kijken en de verhalen te ontdekken en beleven.

Als straks de 80e herdenking van de bevrijding achter de rug is, hoe hoopt u dan dat de kinderen die hebben deelgenomen aan het project hierop terugkijken? Wat wilt u dat hen bij zal blijven?

Ik hoop van harte dat de kinderen die hebben deelgenomen terugkijken op een leerzame ervaring. Ik hoop dat ze de verhalen die ze hebben ontdekt blijven herinneren. Als laatste hoop ik dat we bij sommige kinderen een vlammetje hebben ontstoken waardoor ze meer geïnteresseerd zijn geraakt om andere verhalen te gaan ontdekken.