Inleiding:
Wageningen, de plaats waar de Duitsers in hotel De Wereld de capitulatie ondertekende. Aan de strijd van 5 jaar geweld, verdriet en angst kwam eindelijk een eind, maar de herinneringen en de beelden zouden nooit meer uit de gedachten verdwijnen.
Nu, 57 jaar later, staan we jaarlijks een dag voor de ondertekening van de capitulatie enkele momenten stil voor de mannen die zich hebben ingezet en het leven hebben gegeven voor onze vrijheid. Waarna het feest los barst op de dag van de capitulatie, 5 mei.
Waarom herdenken we?
Uit een opinie peiling blijkt dat ongeveer 70% van de Nederlandse bevolking op 4 mei
2 minuten stilte houd. Zo herdenkt de Nederlandse bevolking op deze officiële data alle burgers en militairen die vanaf het uitbreken van de tweede wereldoorlog het leven hebben verloren in oorlogssituaties.
Gelukkig toont nog steeds het grootste gedeelte van Nederland het respect voor de overledenen. Uiteraard zijn er ook nog betrokkenen die de oorlog zelf hebben waargenomen en daarbij familieleden, kennissen, vrienden en mede soldaten hebben verloren, uiteraard krijgen deze mensen de kans om eersterangs te herdenken en afscheid te nemen.
Waar herdenken we?
Sinds de oorlog zijn er ruim 2000 oorlogsmonumenten opgericht verspreid over heel Nederland. Al in de eerste maanden sinds de bevrijding kwamen de plannen om monumenten ter nagedachtenis aan de slachtoffers te plaatsen. De bekendste rouw plaatsen zijn ondanks de vele aantallen het nationaal monument op De Dam te Amsterdam en Het oorlogskerkhof te Margraten en de fusilladeplaats de Waalsdorpervlakte.
Nationaal monument op de Dam te Amsterdam.
4 mei 1956 word het monument onthult door koningin Julliana. De bouw heeft een klein half jaar geduurd en rond de 400.000 gulden gekost. Het monument is geplaatst op de dam vlak tegenover de Bijenkorf en het Krasnapolski (hotel). Het bouwwerk is 22 meter hoog, gemaakt van een wit natuursteen en geplaatst op een vierkant voetstuk.
Om het monument staat aan de achterzijde een lage halfronde gedenkmuur.
Op de gedenkmuur staat een tekst geschreven door de dichter A.Roland Holst:
"NIMMER, VAN ERTS TOT AREND, WAS ENIG SCHEPSEL VRIJ ONDER DE ZON, NOCH DE ZON ZELVE, NOCH DE GESTERNTEN. MAAR GEEST BRAK WET EN STELDE OP DE GESLAGEN BRES DE MENS. UIT DIE EERSTELING DAALDEN DE ONTELBAREN. DUCHTEND ZIJN HOGE BLIK DEINSDEN HUN ZWERMEN BINNEN DE WET TERUG EN WERDEN VOLKEN EN STONDEN ELKANDER NAAR HET LEVEN, ONDER NACHTGEWOLKTEN VERWARD TREURSPEL, DAT WERELD HEET. SINDSDIEN WERD GEEN MENS VRIJ DAN ONTBODEN VAN BOVEN ZIJN DAK, GEEN VOLK DAN BEHEERST VAN BOVEN ZIJN TORENS. BLIJVE ONS DAT BIJ, VERLOST ALS WE WERDEN UIT HET SCHRIKBEWIND VAN EEN ONDERWERELD. NIET ONBEHEERST, DOCH ENKEL BEHEERST VAN BOVEN DE WERELD BLIJFT VRIJHEID ONS DEEL".
Tevens staat er op het monument een Latijnse tekst geschreven door dr. J.P. Meerwaldt,
de vertaling luid:
"HIER, WAAR HET HART DES VADERLANDS IS, MOGE HET HERINNERINGSTEKEN, DAT DE BURGERS IN HET BINNENSTE HUNNER HARTEN DRAGEN, SCHOUWEN TOT DE STERREN GODS".
Persoonlijk verslag 4 mei 2002.
Bij aankomst van het koninklijk gezelschap bij de Nieuwe Kerk word het gezelschap begroet door: 19.25 uur, Het koninklijk gezelschap verplaatst zich richting het Paleis op de Dam waarna de genodigde vanuit de kerk plaatsnemen voor het monument op de dam. 19.55 uur, Er galmt een hard hoornsignaal 'Geef Acht' over de dam. Het koninklijk gezelschap begeeft zich richting het monument.
19.58 uur, H.M. de Koningin en Z.K.H. de prins van oranje leggen de eerste krans bij het nationaal monument
| Rond 18:30 uur beginnen genodigde de Nieuwe Kerk binnen te stromen. Waarna het koninklijk gezelschap om 18:54 uur het Paleis op de Dam verlaat, en zich te voet vervoerd richting de nieuwe kerk.
De bijeenkomst in de kerk is ten eerste plaats bedoeld voor de overlevende en nabestaanden. Het programma in de kerk luidde als volgt:
|
20:02 uur, Het eerste couplet van het Wilhelmus word gespeeld wat tevens het teken is dat de 2 minuten voltrokken zijn.
De plechtigheid word ten einde gebracht wanneer Hare Majesteit de Koningin, Zijne Koninklijke hoogheid de Prins van Oranje en Hare Koninklijke Hoogheid Prinses Máxima der Nederlanden om 20:17 het defilé openen.
| om 20:06 uur begint de algemene kranslegging. 6 kransen worden gelegd. Vervolgens word naast het monument een door een 15 jarig meisje gemaakt gedicht 'Twee' voorgedragen. Elisabeth de Prager heeft dit gedicht voorgedragen na aanleiding van haar eerste plaats op het dichtproject 'Dichter bij 4 mei'.
|
Nabestaanden laten hun emoties op vrije loop tijdens de defilé. |
Persoonlijke aanvulling.
Het is vandaag precies een week geleden dat ik buiten in de kou, trillend van de opwinding, met m'n fototoestelletje rondliep. Het heeft op mij persoonlijk veel indruk gemaakt mede doordat ik een perskaart had bemachtigt en eerste rang stond, maar ook vanwege de sfeer die er rond hing op de normaal ó zó 'gezellige' Dam. Wanneer u uit de buurt van Amsterdam komt of zin hebt om een keer naar de dam te komen raad ik u deze plechtigheid zonder enige twijfel aan. Ik heb nog nooit mee gemaakt dat je met zo'n mensenmassa tijdens de 2 minuten stilte bij wijs van spreken een spelt op de grond kon horen vallen, heel erg indrukwekkend.
Ivo van den Akker.
Er wordt geen wond geslagen of men herrijst met groter weerstand,
Er wordt geen leed gedragen of men herrijst sterker,
er wordt geen strijd gestreden of men herrijst met nobeler doel voor ogen.
Koningin Juliana. (bron 'Toen ')