Herdenking 80 jaar ontruiming van Kamp Vught

Op zondag 8 september organiseert Nationaal Monument Kamp Vught een openbare herdenking van de ontruiming van het SS-concentratiekamp Vught in september 1944. Sinds 2004 herdenkt het herinneringscentrum elke vijf jaar deze ontruiming, waarmee een einde kwam aan ruim anderhalf jaar ‘Konzentrationslager Herzogenbusch’. De herdenking start met een stille tocht naar de voormalige fusilladeplaats om 13.20 uur vanaf de voorzijde van Nationaal Monument Kamp Vught, begeleid door tamboers van het Gilde Sint Catharina. De herdenking is een van de activiteiten, waarbij het thema ’80 jaar bevrijding’ landelijk extra aandacht krijgt in 2024 en 2025.

Bezoekers bij monument op fusilladeplaats. Foto: Jan van de Ven

Commissaris van de Koning
Na een welkomstwoord door Jeroen van den Eijnde, directeur van Nationaal Monument Kamp Vught is het woord aan Ina Adema, Commissaris van de Koning in Noord-Brabant. Sinds haar aantreden in 2020 bezocht zij meerdere keren Nationaal Monument Kamp Vught. In haar toespraak beschrijft zij ook de rol van de Tweede Wereldoorlog in haar familiegeschiedenis.

Tweede generatie
Jetske van den Burger is dochter van Mieke van den Burger-Steensma (1924-2014). Haar moeder was van juli 1943 tot de ontruiming van het kamp in 1944 gevangene in Vught. Voor 'straf en heropvoeding', omdat zij weigerde onderduikers te verraden. Na Vught volgde Ravensbrück. Jetske vertelt ook over het echtpaar Jet en Jur Haak, met wie Mieke in Vught bevriend raakte. Mieke en Jet belandden samen in Ravensbrück. Jet overleed in december 1944 in kamp Groß-Rosen. Jur moest in mei 1944 naar Dachau en overleed in Sachsenhausen in januari 1945. Jetske, geboren in 1954, werd door haar ouders vernoemd naar Jet.

Muziek
JW Roy zingt twee liederen, waaronder een nummer over de broer Janus en Jan Hoeks uit Bergeijk dat hij schreef voor het toneelstuk 'Het lot van de gebroeders Hoeks'. Met broer Driek waren zij actief in het verzet; Janus en Jan zijn in Vught gefusilleerd. De Fanfare Bereden Wapens uit Vught, onderdeel van de Genie, begeleidt JW Roy en enkele onderdelen in het programma. Jenna Hehanussa en Jasmijn Togtema zijn dit jaar verkozen tot de Jeugddorpsdichters van Vught. Zij dragen samen een gedicht voor. Na het programma wordt één krans gelegd namens alle aanwezigen. Bezoekers ontvangen elk een bloem om bij het monument te leggen. Het programma eindigt ongeveer 15.15 uur.

Op 8 september is de entree tot het herinneringscentrum vrij (geopend vanaf 12.00 uur; nevenlocatie Barak 1B is dan gesloten). Deze herdenking is een combinatie met de jaarlijkse Sachsenhausen-herdenking, die wordt georganiseerd i.s.m. het Centraal Orgaan Voormalig Verzet en Slachtoffers (COVVS) en die in andere jaren plaatsvindt in het Reeburgpark in Vught.

Dolle Dinsdag
Kamp Vught, 5 september 1944. Op de beruchte ‘Dolle Dinsdag’ en op 6 september 1944 werd in grote haast het kamp ontruimd. Ruim 3500 gevangenen werden per trein naar Duitsland afgevoerd. Toen op 27 oktober de Schotse Cameron Highlanders voor de poort van Kamp Vught stonden, was er niemand meer om te bevrijden. De mannen kwamen na Dolle Dinsdag terecht in kamp Sachsenhausen, de vrouwen moesten naar kamp Ravensbrück. Daar volgde nog een lange winter vol ontberingen, waarin veel gevangenen overleden.

Achtergrondinformatie monument
Inwoners van Vught plaatsten eind 1944 een groot houten kruis voor de kogelvanger op de fusilladeplaats. In 1947 werd door prinses Juliana een nationaal monument onthuld. Op de kalkstenen platen van het monument worden, naar woonplaats gerangschikt, de namen van 329 verzetsmannen genoemd, die vanaf juni tot begin september 1944 hier werden geëxecuteerd. Hierbij werd het houten kruis op de heuvel boven het monument geplaatst. De fusilladeplaats was tot de opening van het herinneringscentrum in 1990 de enige plek, die herinnerde aan de gebeurtenissen in Kamp Vught. In het onlangs verschenen boek ‘Wraak op het verzet'(Uitgeverij Balans) concludeert historicus Ad van Liempt dat er waarschijnlijk zo’n 400 mensen werden geëxecuteerd in de laatste hectische maanden in het bestaan van Kamp Vught.