Oosterbeek - Arnhem - Heelsum - 17 september 2004

Vrijdag 17 september 2004 was het dan eindelijk zover. Nadat we op 15 september de feestelijke heropening van de gerenoveerde John Frostbrug hadden bijgewoond en nadat Jeroen Niels op 16 september het defilé van de veteranen over de brug had bezocht zou vanaf 17 september het gehele weekend voor Jeroen Niels en ondergetekende in het teken staan van herdenkingen en festiviteiten naar aanleiding van “Operation Market Garden 1944-2004”.

We stonden deze dag vroeg op om zodoende de kranslegging bij het Airborne Monument in Oosterbeek te kunnen bijwonen. Vanwege de verwachte drukte, die rond dit tijdstip nog mee bleek te vallen, troffen we elkaar rond acht uur ’s morgen in Oosterbeek. Omdat we ruim op tijd waren hadden we nog even de gelegenheid om de re-enactors die naast het Airborne Museum Hartenstein bivakkeerden te bekijken. Rond 8.15 uur liepen we naar de brug waar zich ondanks het vroege uur inmiddels al heel wat belangstellenden en veteranen hadden verzameld.



Voor het Airborne Monument was een erewacht opgesteld en om 8.30 uur stipt begon de kranslegging. De eerste krans werd gelegd door de burgemeester van de gemeente Renkum en een groep schoolkinderen. Hierna volgden de overige kransen en een moment van stilte. In de toespraak van de burgemeester werd duidelijk dat achter de eerste kranslegging door de kinderen een symbolische gedachte schuilde. De traditie van de kranslegging was nu namelijk doorgegeven aan een jongere generatie en zodoende zou deze traditie ook na 2004 in stand worden gehouden.



Na afloop van het ceremoniële gedeelte had iedereen de gelegenheid om de gelegde kransen te bekijken en poseerden de kinderen samen met een tweetal veteranen voor het oog van camera. Na een bezoek aan de plaatselijke boekhandel en garage, waar verschillende oude voertuigen in de showroom stonden opgesteld, besloten Jeroen Niels en ik weer huiswaarts te keren en spraken af elkaar om 13.30 uur wederom in Oosterbeek te treffen.

Toen ik rond 13.30 uur weer in Oosterbeek arriveerde was het inmiddels flink drukker geworden en het was dan ook erg moeilijk om de auto ergens te parkeren. Nadat dit gelukt was besloten we eerst een bezoek te brengen aan de re-enactors die op een camping in Oosterbeek bivakkeerden. Onderweg werden we verrast door het lawaai van twee voorbij denderende Universal Carriers en een pantserwagen. Bij de camping aangekomen werd ons door middel van een bord het volgende duidelijk gemaakt: “This is Holland. Remember the Dutch are our allies”. Op de camping waren zeer veel authentieke militaire motoren, voertuigen en tenten opgesteld. Het was dan ook een lust voor het oog.



Vanwege de drukte op de wegen besloten we al snel af te reizen naar het monument op het Nassauplein in Arnhem West (Lombok). In 1944 liepen de Britten die Frost bij de brug probeerden te ontzetten vast in de smalle steegjes van deze wijk. Na de drukte van Oosterbeek was het in Arnhem West opmerkelijk rustig. Om 15.00 uur begon de ceremonie met een welkomstwoord aan de aanwezige veteranen en andere belangstellenden. Hierna liet men de Engelse en Nederlandse vlag zakken en werd een moment van stilte in acht genomen. Nadat de vlaggen weer in top waren gehesen begon de kranslegging. Door verschillende personen, waaronder een veteraan en de burgemeester van Arnhem werden kransen gelegd bij het “Remember September 1944” Monument. Na afloop van de kranslegging kwamen we ons forumlid Yorick tegen, ook hij had de herdenking bijgewoond.

Yorick deelde ons mede dat er onlangs een nieuwe plaquette was onthuld op de Westerbouwing. Hier moesten we natuurlijk het fijne van weten en we zetten dan ook koers naar de Westerbouwing. Daar aangekomen bleek men ook verschillende pack 75mm houwitsers opgesteld te hebben. Een zeer indrukwekkend gezicht. De nieuwe plaquette aldaar bleek ter ere te zijn van de officieren en mannen van het eerste bataljon van het Border Regiment.

Nadat we teruggekeerd waren in Oosterbeek en de auto weer geparkeerd hadden brachten we nogmaals een bezoekje aan de boekhandel. Dit keer bleef het niet alleen bij kijken maar werden ook verschillende boeken ingeslagen. Aangezien de volgende herdenking pas om 19.00 uur begon besloten we een bezoek te brengen aan de Airborne Begraafplaats in Oosterbeek. Na een stevige wandeling kwamen we daar aan. Alles bleek al klaar te staan voor de herdenkingsdienst van aanstaande zondag, zo waren de vele stoelen en het podium al opgesteld. Op de begraafplaats was het een drukte van belang en we besloten dan ook om op een bankje te gaan zitten en in deze sfeervolle ambiance de zojuist aangekochte boeken eens te bekijken.



Nadat we enigszins uitgerust waren begonnen we aan de terugweg naar de parkeerplaats nabij Hartenstein. Hiervandaan zetten we koers naar Heelsum omdat we hier om 19.00 uur de kranslegging bij wilden wonen in plaats van in Arnhem. Na wat gegeten te hebben in het centrum van Heelsum begaven we ons naar het Airborne Monument aan de Bennekomseweg. Dit monument was het eerste monument in de regio dat door de bevolking opgericht werd naar aanleiding van de Slag om Arnhem. Het monument bestaat dan ook uit verschillende wo2 gerelateerde items die in de omgeving aangetroffen werden.

Ook hier was voor het monument weer een erewacht aanwezig die stram in de houding stond. Na een welkomstwoord werd door verschillende generaties het “We will remember” richting de aanwezige veteranen uitgesproken. Nu was het de beurt aan de burgemeester van Renkum om de eerste krans te leggen, ook hier werd hij evenals in Oosterbeek geassisteerd door kinderen van de Basisschool. Nadat verscheidene andere personen een krans hadden gelegd was het tijd voor een moment van stilte. Dit moment van stilte werd afgesloten met het Engelse volkslied en het was erg ontroerend om de veteranen mee te horen zingen. De herdenking in Heelsum was wat mij betreft qua sfeer het meest emotionele en mooiste moment van de dag.

Na afloop van de herdenking werd nog even nagepraat met Yorick en Piet Hoek, een lid van de erewacht. Jeroen Niels en ik besloten ons hierna naar huis te begeven omdat we er de volgende ochtend al weer vroeg op uit moesten. Al met al was het een dag om met een voldaan gevoel op terug te kijken.

Barry van Veen
Alle foto's: © STIWOT & Barry van Veen