Herinneringen aan de oorlog liggen op tafel

Stichting Behoud Oorlogsherinneringen (STIBO) is een organisatie die zich inzet om de herinneringen aan de Tweede Wereldoorlog levend te houden. Het motto is dat alle verhalen en voorwerpen uit de oorlog waardevol zijn om bewaard te blijven voor het nageslacht. Op de website van de stichting zijn al vele ooggetuigenverslagen gepubliceerd en vanaf deze zomer opent de stichting een expositieruimte in de watertoren op de Galgenberg in Harderwijk, onder de naam Herinneringscentrum Noordwest Veluwe ’40-’45. Wij van TracesOfWar en STIWOT zijn een jaar geleden een partnerschap aangegaan met STIBO en vonden het dus hoog tijd om oprichter Pieter Trap via e-mail enkele vragen te stellen.



Wanneer, hoe en met welk doel is STIBO tot stand gekomen?

STIBO is in 2016 ontstaan op initiatief van Arjan Denneman en Pieter Trap. Beide kwamen in hun toenmalige werk veel in contact met ouderen. Je hoeft iemand op leeftijd alleen maar te vragen of hij/zij in de buurt is opgegroeid en je hebt vaak al herinneringen aan de oorlog op tafel liggen. Wij vonden het waardevol om deze vaak bijzondere, heftige en grappige verhalen vast te leggen. We zijn begonnen met een website en Facebookpagina en daarop kregen we al snel veel positieve reacties waardoor we keuze hebben gemaakt een officiële stichting te worden en ons in te schrijven. Vanaf dat moment zijn we ook vrijwilligers gaan werven om zo veel mogelijk verhalen vast te kunnen leggen.

Hoeveel vrijwilligers telt de stichting en waarmee houden zij zich bezig?

Op dit moment twintig. De meesten houden zich bezig met het interviewen, maar we hebben ook iemand die zich met alle sociale media bezighoudt en iemand die allerlei projecten oppakt zoals PR en het printen van promotiemateriaal etc.

Met welke bezigheden heeft u zich sindsdien voor STIBO beziggehouden en wat stimuleerde u hierbij?

Met name het vergroten van het aantal vrijwilligers en de koers uitzetten voor de stichting in zijn algemeenheid. Vanaf 2023 is daar het Herinneringscentrum Noordwest Veluwe ’40 – ’45 bijgekomen dat wij in het jubileumjaar 2025 willen openen.

Hoe zijn de gesprekken met ooggetuigen tot stand gekomen? Wat zijn uw belangrijkste indrukken tijdens de gesprekken die u heeft gevoerd? Is er een persoon die bijzondere indruk op u heeft gemaakt?

Veelal via een oproep in de krant die wij schrijven voor de vrijwilligers zodat zij dit kunnen delen in de lokale media. Elke geïnterviewde heeft wel een boodschap die hij/zij kan meegeven. Wat op mij het meeste indruk heeft gemaakt is het verhaal van An Van Loosenoord die als kind de razzia van Putten heeft meegemaakt. Zij vertelde dat ze afscheid moest nemen van haar vader op weg naar de kerk waarin hij werd opgesloten met de rest van alle andere mannen uit het dorp. Als vader van drie kinderen kan je je dat bijna niet voorstellen. De vader en broer van An zijn nooit terug gekomen.

De tijd dat er geen mensen meer zijn die de oorlog bewust hebben meegemaakt, komt steeds dichterbij. Hoe gaat STIBO dit gat invullen?

Er zal een verschuiving gaan plaats vinden van persoonlijke herinneringen naar tastbaar erfgoed. Dit laatste kunnen wij samen met de verhalen die wij hebben opgetekend tentoonstellen in ons Herinneringscentrum. Uiteindelijk zullen we ons op andere conflicten moeten gaan richten.

Naast de gesprekken worden door de stichting ook voorwerpen uit de oorlog bewaard. Kunt u een indruk geven van de collectie die in de loop der tijd is opgebouwd?

Deze is zeer uiteenlopend. Van bonkaarten tot Jodensterren en een jas van een Duitse krijgsgevangene. In principe is alles bij ons welkom en zeggen wij zelfs tegen het kleinste voorwerp geen ‘nee’. Ieder voorwerp kan namelijk een bijzonder verhaal met zich meedragen.

Hoe staat het met de inrichting van de expositieruimte? Wat kunnen toekomstige bezoekers verwachten?

In het Herinneringscentrum lopen bezoekers als het ware door de oorlogsjaren heen. Vanaf mobilisatie tot aan bevrijding wordt aan de hand van (veelal) lokale verhalen de geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog op de Noordwest Veluwe verteld. Daarnaast hebben wij drie vitrines gereserveerd voor andere regionale culturele instellingen die zelf geen expositieruimte hebben of geen ruimte hebben voor dit thema in hun eigen expositieruimte. Tevens vullen wij een vitrine met lokale bodemvondsten. Hierin kunnen kinderen ook zelf op zoek gaan naar bodemvondsten met een pinpointer. De tentoonstelling richt zich met name op kinderen in de leeftijd 8-14 jaar. We willen de boodschap overbrengen dat vrijheid geen gegeven is en dat deze begint met hoe jezelf in het leven kan staan.

Als u vijf jaar in de toekomst kijkt, hoe staat STIBO er dan voor?

Een nog betere dekking met vrijwilligers door heel het land. Het ideaal zou zijn als we per regio een koppel van twee á drie vrijwilligers hebben. Zo kunnen ze elkaar ondersteunen en hebben ze een maatje aan elkaar. In Noord Holland hebben we deze constructie inmiddels al voor elkaar kunnen krijgen. Zo verdelen we de soms grote hoeveelheid interviews onder elkaar en blijft het voor iedereen behapbaar. Verder hopen we als Herinneringscentrum een begrip te worden in de regio. Niet alleen voor de volwassen bezoekers die hopelijk met hun lokale voorwerpen ons weten te vinden, maar ook voor de schoolklassen die wij uitnodigen om een bezoek te brengen aan de locatie.