Waalsdorpervlakte - 4 mei 2005

Op 4 mei 2005 bezochten enkele leden van STIWOT de jaarlijkse herdenking op de Waalsdorpervlakte. De Waalsdorpervlakte is een plaats met een bijzondere en indrukwekkende historie. Tijdens de Duitse bezetting was de Waalsdorpervlakte namelijk een fusilladeplaats waar met name verzetsstrijders uit het nabijgelegen Oranjehotel werden gefusilleerd.



Tijdens de Duitse bezetting van Nederland werden in de Scheveningse strafgevangenis drie verschillende gevangenissen ingericht door de Duitse bezetter. Zo waren er allereerst gevangenissen voor gewonen gedetineerden (de Deutsche Untersuchungs- und Strafgefängnis) en voor militaire gedetineerden (de Kriegswehrmachtgefängnis).

Naast deze twee gevangenissen was er in de Scheveningse strafgevangenis ook een gevangenis die bedoeld was voor het opsluiten van verzetsstrijders en andere politieke tegenstanders van de Duitse bezetter. Deze politieke gevangenen werden bewaakt door de Duitse Sicherheitsdienst. Al in de loop van 1940 nam het aantal gevangen verzetsstrijders zodanig toe dat de Sicherheitsdienst genoodzaakt was deze gevangenen over te plaatsen naar de zogenaamde cellenbarak. Deze cellenbarak telde maar liefst 501 cellen maar in de loop van 1941 bood ook deze cellenbarak onvoldoende ruimte. Voor de huisvesting van de gevangen verzetsstrijders werd dan ook een tweede cellenbarak met 224 cellen in gebruik genomen.
Toen bekend werd dat in de cellenbarakken vooral verzetsstrijders waren opgesloten kwamen de cellenbarakken al snel bekend te staan als het Oranjehotel. De leefomstandigheden in het Oranjehotel waren slecht. In de loop van de oorlog werden zelfs vier of vijf personen opgesloten in een cel van zeven vierkante meter.

In het Oranjehotel verbleven ook veel ter dood veroordeelde verzetsstrijders. Veel van deze verzetsstrijders werden uiteindelijk gefusilleerd op de nabijgelegen Waalsdorpervlakte.
De Waalsdorpervlakte was de plaats van de eerste massa-executie in Nederland. Op 13 maart 1941 werden op deze plaats namelijk 15 verzetsstrijders van de verzetsgroep de Geuzen en 3 communistische Februaristakers gefusilleerd.
In totaal zijn gedurende de bezettingsjaren op de Waalsdorpervlakte ruim 250 mensen gefusilleerd.

Zoals ieder jaar op 4 mei werd ook dit jaar weer een Stille Tocht gelopen op de Waalsdorpervlakte. Aangezien de eerste belangstellenden al rond 18.00 uur aanwezig zouden zijn besloten wij om ook relatief vroeg bij de belangstellenden aan te sluiten. Omstreeks 18.15 uur arriveerden wij dan ook bij het startpunt op de Oude Waalsdorperweg en op dat moment was de groep met belangstellenden nog relatief bescheiden. Wel was het al vrij fris en het wachten kon beginnen, aangezien de start van de Stille Tocht pas om 19.20 uur zou plaatsvinden. Langzaam maar zeker groeide de rij achter ons aan, tot het moment dat het einde van de rij niet meer zichtbaar was. Wat een overweldigende belangstelling!

Toen om 19.15 uur ook de groep met voornamelijk nabestaanden van op de Vlakte gefusilleerde verzetsstrijders was gearriveerd en vooraan de groep was aangesloten ging de Stille Tocht van start. Voetje voor voetje schuifelden de mensen in doodse stilte door het woeste landschap van de Waalsdorpervlakte. Ondertussen luidt de Bourdonklok.
Aangezien we vrijwel voor aan de groep met belangstellenden liepen hadden we mooi zicht op het monument dat omringd was door brandende fakkels en een erewacht. Even voor 20.00 uur stopte de Bourdonklok met luiden en op dat moment klonk het Signaal Taptoe. Hierna volgden twee indrukwekkend stille minuten die afgesloten werden met het Wilhelmus.

Na deze plechtigheid kon iedereen op eigen gelegenheid langs het monument lopen. Het monument op de Waalsdorpervlakte bevindt zich voor de duin waarachter het merendeel van de verzetsstrijders is gefusilleerd. Het eigenlijke monument bestaat uit een betonnen muurtje met de jaartallen 1940-1945.
Achter het betonnen muurtje staan vier kruisen. Tegen het betonnen muurtje is met gekleurde dennenappels de Nederlandse vlag gevormd. Links van het betonnen muurtje staat een eenvoudige gedenksteen met de tekst “Hier brachten vele landgenoten het offer van hun leven voor uw vrijheid. Betreed deze plaats met gepaste eerbied”.



Na het passeren van het monument lopen de belangstellenden vervolgens nog langs de Bourdonklok en een enkel kruis op de plek waar 38 mensen gefusilleerd werden naar aanleiding van de onbedoelde aanslag op Höhere SS- und polizeiführer Rauter. Dit waren, naast verzetsstrijders, ook mensen die in voorarrest zaten in afwachting van hun proces voor een of ander (vermeend) vergrijp. Deze mensen hebben hun proces dus nooit gehad.

Wanneer men terugloopt over de schelpenpaadjes van de Waalsdorpervlakte klinkt op de achtergrond nog steeds de Bourdonklok...

“IK LUID TOT ROEM EN VOLGING VAN DIE HUN LEVEN GAVEN TOT WERING VAN ONRECHT, TOT WINNING DER VRIJHEID EN TOT WARING EN VERHEFFING VAN AL NEERLANDS GEESTELIJK GOED”.

Barry van Veen, met dank aan Wendy Broer - van der Hak van het Erepeloton Waalsdorp
Alle foto's: © STIWOT, Barry van Veen & Jeroen Niels