STIWOT'ters op stap - Walcheren

Op zaterdag 5 juli 2008 hebben tien STIWOT-medewerkers een battlefield tour gehouden op het Zeeuwse schiereiland Walcheren. De tour stond onder de deskundige leiding van STIWOT’ter Wilco Vermeer, een kenner op het gebied van de strijd op Walcheren. De door de Noordzee, de Westerschelde en het Veerse Meer omsloten landstreek Walcheren was tijdens de Tweede Wereldoorlog twee maal het toneel van gevechten tegen de Duitsers.

Op 10 mei 1940 vielen de Duitsers Nederland binnen. Zeeland werd actief bij de oorlog betrokken toen op 12 mei 1940 Vlissingen werd gebombardeerd en gedemoraliseerde Nederlandse troepen uit Noord-Brabant naar Zeeland kwamen. Op 14 mei 1940 werd bekend dat Nederland zich aan de Duitsers had overgegeven en dat Zeeland alleen in de strijd tegen de Duitsers stond. Op 15 mei hadden de Duitsers Zuid-Beveland veroverd en al snel stonden ze aan de Sloedam, de verbinding tussen Zuid-Beveland en Walcheren.

De Sloedam was tevens het punt waar de medewerkers-BFT ’s morgens begon. Bij de voormalige dam, een paar kilometer ten oosten van Arnemuiden, is een monument opgericht voor de Franse en Nederlandse gevallenen in de strijd van 15, 16 en 17 mei 1940 en voor de Canadese slachtoffers van de gevechten in oktober / november 1944. Tevens is er een bord geplaatst met een kaart en uitleg over de situaties van mei 1940 en eind 1944. In de oorlog was de Sloedam een dijk van 1000 meter lang en slechts 40 meter breed, maar later is de doorgang verbreed en vandaag de dag liggen er een snelweg en een spoordijk. Bij het bord gaf Wilco uitleg over de twee strijdmomenten bij de Sloedam.



Op 17 mei 1940 verkeerden de Nederlandse en Franse troepen op Walcheren in een benaderde situatie. Met steun van kanonvuur van Britse en Franse oorlogsschepen die op de Westerschelde kruisten werd de eerste Duitse aanval afgeslagen, maar kort na de middag voerde de Luftwaffe een bombardement uit op Middelburg, ondersteund door Duits artillerievuur vanaf Zuid-Beveland. Later die dag was het militaire verzet op Walcheren gebroken en de volgende dag gaven de Nederlanders zich officieel over. In oktober en november van 1944 was de Sloedam opnieuw een toneel van gevechten; ditmaal tussen de Duitsers en de Canadezen.

Na het monument op de Sloedam te hebben bekeken stapten we weer in de auto om naar Vlissingen te rijden. Daar bekeken we allereerst een monument ter nagedachtenis aan de Franse Général de Brigade Marcel-Emile Deslaurens, de commandant van de Franse 60ième Division d' Infanterie en tevens bevelhebber van alle Nederlandse en Franse troepen op Walcheren en Zuid-Beveland. Deslaurens sneuvelde op 17 mei 1940 terwijl hij met enkele andere soldaten de terugtocht van zijn troepen over de Westerschelde dekte.



Hierna vervolgden wij onze weg naar het centrum van Vlissingen, waar we lunchten en vervolgens aan de kade van Wilco uitleg kregen over de Duitse kustverdediging, die tijdens de oorlog werd aangelegd. Terwijl het begon te motregenen bekeken we onder andere het fundament van een torpedolanceerinrichting, gebouwd aan het uiteinde van een pier om de scheepvaart op de Westerschelde te kunnen beheersen, en de oude Napoleontische kazematten die als opslag en slaapverblijven dienden van Duits marinepersoneel.

Als voorbereiding op de landingen die bij Vlissingen en Westkapelle zouden worden uitgevoerd, waren in oktober 1944 de dijken bij Westkapelle, Vlissingen en Veere gebombardeerd om het schiereiland onder water te laten lopen en zo de Duitse verdediging te ontregelen. Deze opzet slaagde en op 1 november 1944 gingen Britse troepen aan land bij Vlissingen en Westkapelle.

De battlefield tour vervolgde zich bij Uncle Beach, het Vlissingse landingsstrand waar op 1 november 1944 Britse troepen aan land gingen. Onderaan de dijk is voor deze troepen een monument neergezet. Hierna liepen we de route die de Britten bijna 64 jaar eerder ook hadden genomen. Wilco liet onder andere een aantal toen-en-nu-foto’s zien die aantoonden hoe de Britse troepen waren gelopen en liet punten zien die de Britten tot last waren in hun opmars. In de tuinen en parken van Vlissingen bleken nog opmerkelijk veel bunkers te staan, en na een tijdje kwamen we uit bij Boulevard Evertsen, waar de Duitsers hun hoofdkwartier hadden gevestigd in een ondergrondse bunker naast Hotel Britannia. Een boven het gras uitstekende ventilatiepijp is het enige wat nog zichtbaar herinnert aan de bunker die nog altijd onder de grond aanwezig is. Verder kwamen we nog muurtjes tegen met kogelinslagen, die stille getuigen zijn van de gevechten bij de boulevard.



Na Vlissingen te hebben bekeken reden we richting Westkapelle, om het dijkgat aldaar te bekijken. Onderweg stopten onze autocolonne nog twee keer om bunkers in het veld te bekijken. De meeste bunkers verkeren nog in prima staat, maar vele van hen dienen vandaag de dag als stal of opslagplaats.



In Westkapelle zijn het dijkgat en het landingsstrand nog zeer duidelijk herkenbaar, aangezien de dijk na de oorlog om het gat heen weer is hersteld. Een M4 Sherman Tank en een museum herinneren aan de Britse landing hier en de bevrijding van Walcheren. Walcheren was uiteindelijk op 8 november helemaal bevrijd. Interessant detail is verder dat Walcheren naast Normandië de enige plek is waar de Duitse Atlantikwall doorbroken werd.



Terwijl de luchten grauwer werden kwam de battlefield tour ten einde. De STIWOT’ters die nog een lange reis voor de boeg hadden gingen nog even gezellig eten in Middelburg, waarna eenieder huiswaarts keerde. Het was een zeer interessante dag die onzes inziens zeker voor herhaling vatbaar is. En Wilco, hartelijk bedankt voor je deskundige toelichtingen!

Voor meer informatie over de strijd op Walcheren verwijs ik u graag naar het artikel op Go2War2.nl over de gevechten van mei 1940. De door ons aangedane locaties, evenals andere bezienswaardigheden op Walcheren, zijn te vinden op Oorlogsmusea.nl op de pagina met bezienswaardigheden in Zeeland.

Auke de Vlieger
Alle foto's: © STIWOT & Kees Jan Koster