Rosanne Kropman spreekt in Vught over ‘Het donkerste donker’

Op de internationale Holocaust Memorial Day (27 januari) vertelt Rosanne Kropman in Nationaal Monument Kamp Vught over haar boek 'Het donkerste donker: een geschiedenis van Sobibor'. In 2014 volgde zij de opgravingen bij de acht gaskamers in Oost-Polen. ‘Het werken aan dit boek was zwaar, en tegelijk voor een onderzoeksjournalist ook razend interessant. Een mix van emoties, van iets heel graag willen weten tot iets helemaal níet willen weten.’

Detail van kindermonument met de namen van weggevoerde Joodse kinderen. Foto Jan van de Ven

Na Auschwitz is Sobibor met ruim 34.000 Nederlandse slachtoffers het grootste Nederlandse massagraf. Vanaf 1942 werden hier in anderhalf jaar meer dan 170.000 Joden direct na aankomst vergast. Er waren slechts 18 Nederlandse overlevenden, onder wie de bekende oud-gevangene Jules Schelvis (1921-2016). Kamp Sobibor was een van de grootste moordmachines in de menselijke geschiedenis. Toch kennen maar weinig mensen dit vernietigingskamp. Gefascineerd door de vraag hoe dat kan, dook Kropman in de geschiedenis van een van de meest duistere plaatsen uit de twintigste eeuw.

Op zoek naar sporen
Na een gevangenenopstand in oktober 1943 wordt Sobibor door de nazi’s gesloten en worden de sporen zo veel mogelijk uitgewist. Kropman is erbij als in 2014 archeologen de fundamenten van de gaskamers uitgraven. Schep voor schep komen de contouren van het kamp aan de oppervlakte. Kropman helpt bij het zeven van de aarde. Vanaf dat moment gaat ze op zoek naar de sporen van het kamp. Ze ontmoet de laatste overlevenden van de opstand en hun families, vertelt verhalen van de daders en ziet de moeizame omgang in Polen met het Holocaust-erfgoed. Haar boek werpt nieuw licht op het mysterie dat Sobibor tot op de dag van vandaag is.

Over de auteur
Rosanne Kropman is onderzoeksjournalist en schrijft onder meer voor Follow the Money, de Volkskrant en Trouw. Ze studeerde psychologie in Amsterdam en Berlijn. Het Parool noemde ‘Het donkerste donker’ het beste non-fictieboek van 2023. Het boek (€ 21,99) is te koop in de museumwinkel; de auteur signeert op 27 januari na de lezing. De toegang tot de lezing (14.00-15.30 uur) is inbegrepen bij de entree tot het museum, dat vanaf 12.00 uur geopend is.

Joden in Kamp Vught
In Kamp Vught werden ongeveer 12.000 Joden gevangen gehouden. Jaarlijks is er een herdenking van de kindertransporten van ruim 3000 Joodse kinderen en hun ouders of verzorgers die in juni 1943 naar Sobibor werden gedeporteerd. Nationaal Monument Kamp Vught participeert in januari in de (eerste) publiekscampagne 'Leer over de Holocaust', een initiatief van Eddo Verdoner, Nationaal Coördinator Antisemitismebestrijding (NCAB).