Joey van Meesen werkte mee aan Netflixserie Voices of Liberation

Joey van Meesen is militair historicus en onderzoekt de slagvelden van de Tweede Wereldoorlog. Hij houdt zich bezig met duurzame manieren om geschiedenis te behouden en door te geven, onder andere via sociale media. Het combineren van historisch onderzoek en persoonlijke verhalen met film is volgens Joey één van de sleutels om nieuwere generaties iets bij te leren. Zijn succesvolle YouTube-kanaal SNAFU DOCS heeft meer dan twee miljoen kijkers. Voor Footsteps Researchers LLC, een internationaal team dat zich bezighoudt met onderzoek naar Amerikaanse militairen in de Tweede Wereldoorlog, is hij actief als onderzoeker en gids. Hij werkt ook voor het Mariniersmuseum in Rotterdam. Recent was hij als onderzoeker betrokken bij de documentairereeks ‘Voices of Liberation’ van Netflix. We stelden hem via e-mail enkele vragen over zijn deelname aan dit project en aan zijn andere bezigheden.



Je bent online, via sociale media, al heel lang bezig met de geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog. Sinds wanneer precies en hoe en waarmee ben je begonnen?

Ik ben mijn hele leven al geïnteresseerd in de Tweede Wereldoorlog. Tegelijkertijd ben ik opgegroeid met het ontstaan van YouTube en andere vormen van sociale media. Vol bewondering volgde ik mijn favoriete kanalen als 16-jarige. Deze waren dan wel gefocust op videogames, maar het greep me vast en ik wilde zelf ook meedoen. Zelf vloggen, zelf video’s maken, zelf mensen meenemen in mijn passie. Dat begon ook met gamen, maar is toen de kant van de Tweede Wereldoorlog opgegaan. Ik merkte dat het een niche was. Vanaf toen is het balletje gaan rollen. Je bezoekt de slagvelden met je camera, maar merkt dan dat je er zonder gids vrij weinig over kan vertellen. Dan ga je het zelf maar doen. Zelf uitzoeken waar gevochten is, zelf archiefmateriaal verzamelen. Toen ging ik studeren en koos ik na een eerdere studiestop toch voor wat ik het leukste vond: geschiedenis. Doen wat je leuk vindt en jezelf daarin uitdagen, dat is een van mijn leefregels. Ik wilde documentairemaker worden, vooral gericht op de Tweede Wereldoorlog en veteranen. Ik vond dat ik dan eigenlijk wel geschiedenis moest studeren en daarna militaire geschiedenis als master. Met een kritische en wetenschappelijke blik naar de geschiedenis kijken kon ik mezelf niet aanleren, het maken van documentaires wel. Dat begon allemaal elf jaar geleden, thuis achter mijn computer.

Waar komt jouw belangstelling voor de Tweede Wereldoorlog vandaan en in welke onderwerpen ben je in het bijzonder geïnteresseerd?

Het is er met de paplepel in gegooid. Mijn vader was altijd mijn grootste held. Wat hij interessant vond, vond ik ook interessant. Hij leerde me al heel vroeg dat er gevochten was voor de vrijheid waarin wij nu leven. Dat hadden zijn ouders, mijn opa en oma, hem weer duidelijk gemaakt. Daarnaast gingen wij regelmatig in het voorjaar en tijdens de zomer naar de Ardennen. Dan bezochten we musea en zochten we met de metaaldetector. Dat laatste is trouwens streng verboden in de Ardennen. Dat doe ik ook niet meer, maar het zoeken zorgde ervoor dat ik heel dicht bij de geschiedenis kwam. Ik besefte later pas hoe archeologen tegen dit soort hobbyisten aankijken en ik snap nu ook dat het wetenschappelijk niks bijdraagt aan kennis over oorlogsvoering. Maar hierdoor is wel mijn fascinatie voor archiefmateriaal van het Amerikaanse leger begonnen. En dat vind ik nog steeds het meest interessantst. Eigenlijk is bijna elk boek dat een bepaalde divisie of gevecht beschrijft, gebaseerd op archiefmateriaal. Met archiefmateriaal bedoel ik dus niet alleen After Action Reports, die zijn maar een klein deel van wat er in de archieven ligt.

Daarnaast heb ik mijn masterscriptie geschreven over het gebruik van militaire topografische kaarten op het tactische niveau tijdens de Eerste en Tweede Wereldoorlog. Alles wat te maken heeft met kaartjes en de Tweede Wereldoorlog vind ik interessant en zet de nerd-modus in mij aan.

Wat is SNAFU DOCS precies en wat en wie probeer je hiermee te bereiken?

SNAFU DOCS is eigenlijk waar alles samenkomt. Zowel mijn passie en interesse voor de Tweede Wereldoorlog, voor archiefmateriaal en voor het maken van documentaires. Ik kende in Europa zoveel locaties waar gevochten was en verschillende verhalen die op bepaalde plekken hadden afgespeeld. Dat komt natuurlijk omdat de oorlog zich bijna overal heeft afgespeeld. Ik miste op YouTube een kanaal dat dit soort verhalen kon vertellen en de kijkers daarin kon meenemen. Er zijn genoeg gidsen in Nederland, België, Luxemburg en Frankrijk, maar niemand was bezig met film en documentaires. Juist met SNAFU DOCS kunnen we mensen daarom meenemen op reis naar locaties die zij daarna zelf kunnen bezoeken. Echter is een groot deel van de kijkers Amerikaans. Een groot deel van hen zal Europa nooit bezoeken, maar met onze video’s zijn ze er toch een beetje bij. De Toen & Nu-video’s bevallen erg goed. Die gebruik ik vooral als kapstok om andere verhalen te vertellen.


Je combineert verschillende bezigheden die allemaal in het teken van oorlogsgeschiedenis staan. Vermoedelijk is voor jou geen week hetzelfde, maar kun je toch proberen een doorsnee werkweek van jou te beschrijven?

Goed geraden, geen ene week is hetzelfde. Mijn weken zijn altijd een combinatie van werk voor het Mariniersmuseum in Rotterdam, voor Footsteps Researchers en voor SNAFU DOCS. Ik begin ’s ochtends altijd met koffie, even rustig wakker worden met de aflevering van Op1 van de avond ervoor. Daarna komt de mail en dan ga ik over tot video editen of research doen voor scripts of andere projecten. Soms moet ik ook een dagje filmen voor het Mariniersmuseum en soms komt daar een andere leuke klus tussendoor. Verder ben ik vier keer per week in de sportschool te vinden voor mijn powerlift trainingen.

Hoe kwam het meewerken aan ‘Voices of Liberation’ van Netflix op jouw pad en wat was precies jouw rol?

In mijn Facebookgroep ‘The Battle of the Bulge 1944-1945’ deed een van de andere productiemedewerkers een oproepje. Ik heb toen zelf een mail gestuurd en vervolgens nam de hoofdresearcher contact op met de vraag of ik mee wilde werken. Dit moet in april/mei 2020 zijn geweest want Covid was net begonnen en ik had geen werk. Daarvoor had ik een bijbaantje in de horeca en was ik zeven weken op reis in de VS geweest. Ik kwam terug in de week dat het land op slot ging. Toen had ik helemaal niks te doen en kwam gelukkig dit op mijn pad.

Ik heb voor bijna alle afleveringen vooral meegeholpen aan het verzamelen en opzoeken van primaire bronnen en egodocumenten. Dat is in de meeste gevallen een schriftelijke bron waar iemand iets vertelt over een gebeurtenis. Een brief is daar het meest voor de hand liggende voorbeeld van. En dan geen brief uit het jaar 2000 waarin een veteraan of burger iets verteld, maar brieven, dagboeken en krantenknipsels uit 1944-1945. Ietsje later mag ook wel. Ik kreeg dan een paar weken lang een lijstje opgestuurd met benodigdheden en die werkte ik dan af.


Hoe was het om mee te werken aan deze internationale productie? Heb je er iets van opgestoken en wat verwacht je dat je zal bijblijven?

Het was wat vreemd omdat ik niemand van de productie ooit in het echt gezien heb. Dat kwam natuurlijk door de pandemie. Ik had telefonisch contact met de hoofdresearcher en dat was het. Allemaal prima natuurlijk, maar verder heb niks van de productie meegekregen. Natuurlijk heb ik er wel veel van geleerd. Soms worden er dingen gevraagd over bepaalde onderwerpen waar je minder van weet. Dan moet je daar toch even induiken, al is het maar om van bepaalde militaire eenheden iets te vinden.

Je hebt waarschijnlijk de hele reeks al bekeken. Wat vind je van het resultaat en waarin onderscheidt de reeks zich van andere documentaires?

Ik vind dat de verhalen op een interessante manier worden verteld. Op enkele foutjes na, worden bepaalde zaken duidelijk besproken. Ook van sommige mythes worden de verschillende theorieën besproken, wat altijd goed is. Daarnaast vind ik het erg tof dat de presentatoren allemaal iets met de Tweede Wereldoorlog hebben. De sfeer in de serie is verder ook sterk.

De documentaire probeert zich te onderscheiden door veel van die egodocumenten te gebruiken. Die worden dan ook voorgelezen door mensen met dezelfde afkomst en die dezelfde taal spreken als de schrijver. Dat doen ze goed, alleen vind ik de tekstkeuze soms minder goed passen bij het grotere plaatje. Maar over het algemeen vind ik het een interessante serie!



Heb je dit jaar nog andere interessante projecten in het vooruitschiet en zo ja, welke?

Stilzitten zal ik zeker niet. Ik hoop nog een paar mooie video’s voor SNAFU DOCS te maken en tegelijkertijd wil ik daarvoor ook een nieuw format uitproberen. Daar kan ik nog niks over zeggen. Voor het Mariniersmuseum staat er in het najaar wat gepland over de Whiskey Compagnie. Verder ga ik eind juni een week naar de archieven in de VS. Dat worden vijf dagen lang alleen maar archiefmateriaal en foto’s bij elkaar sprokkelen!