Meer dan vijftig jaar bezig met de geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog

‘Papendrecht tijdens de Tweede Wereldoorlog’ is een naslagwerk over een van de donkerste periodes uit de geschiedenis van de gemeente Papendrecht. In dit boek wordt duidelijkheid gegeven over wat die verschrikkelijke oorlogsjaren betekenden voor het dorp aan de Beneden Merwede. Er wordt stilgestaan bij de eerste oorlogsdagen en de moeilijke bezettingsjaren die daarop volgden. Het accent wordt daarbij vooral gelegd op de gevolgen voor de gewone Papendrechter. We stelden de auteur, Pieter van Wijngaarden, via e-mail enkele vragen over zijn boek.



Waar komt uw belangstelling voor de oorlogsgeschiedenis van Papendrecht vandaan en hoe lang houdt dit onderwerp u al bezig?

Ik hou mij al meer dan vijftig jaar bezig met de geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog en specifiek die van Papendrecht. Toen was Papendrecht nog een dorp met vijfduizend inwoners dat nu inmiddels verzesvoudigd is. De laatste jaren heb ik intensieve onderzoeken verricht in nationale en internationale archieven, tot die in Noord-Amerika toe. Ik heb daardoor veel unieke informatie vergaard en opgenomen in de tekst van mijn boek.

Wat waren de belangrijkste bronnen voor uw boek en kostte het u veel moeite om deze te verzamelen?

De voornaamste bronnen waren natuurlijk de ervaringen van de personen aan wie ik het nog kon vragen. Maar belangrijk vond ik ook de informatie uit archieven, zoals het Nationaal Archief en het Regionaal Archief te Dordrecht en Gorinchem.

U vertaalt in uw boek landelijke ontwikkelingen naar de realiteit in Papendrecht. Kunt u daar een goed voorbeeld van geven?

Als voorbeeld de Luchtbeschermingsdienst: die kwam pas in 1938 in Papendrecht tot uitvoer, terwijl dit wettelijk gezien, al in 1936 had moeten gebeuren. Zeker gezien het feit dat Papendrecht, vanwege de vliegtuigindustrie, tot de hoogste gevarenklasse behoorde. In 1936 gaf de gemeente Papendrecht 36 gulden uit aan de organisatie voor de bescherming van de bevolking en in 1938, inmiddels wakker geworden, was dat vierhonderd gulden.

In uw boek zijn honderden foto’s opgenomen. Hoe kwam u aan deze foto’s en kunt u er een noemen die u extra bijzonder of indrukwekkend vindt?

De foto’s zijn voornamelijk afkomstig uit particulier bezit of uit de archieven. De bijzonderste serie is die uit mei 1940 en de zeldzaamste van de overvliegende Ju 87 Stuka’s die op de foto gezet zijn, voordat zij Alblasserdam gingen bombarderen.

Kan de gemeente Papendrecht als voorbeeld fungeren voor andere gemeenten en steden in bezettingstijd? Vonden er ook gebeurtenissen plaats die elders niet of veel minder voorkwamen?

Papendrecht is wat dit onderwerp betreft een afspiegeling van de andere gemeenten in de Alblasserwaard, behalve dat hier een bijzondere fabriek gevestigd was, namelijk de Aviolanda-vliegtuigenfabriek. Hier werden Dornier-vliegboten gebouwd voor de Duitse Seenotdienst en gedurende de oorlog kwamen hier ook nog andere vestigingen bij. Hier heb ik een uitgebreide studie naar gedaan en dat resulteerde in een serie van vijf boeken, onder de titel: ‘Aviolanda en het vergeten vliegveld Papendrecht’. Hierin staan onder andere alle geproduceerde vliegboten en het invliegen daarvan in en rond de Papendrechtse waterwegen. Zoals de titel al aangeeft beschikte Papendrecht ook over een weinig bekende vliegstrip, waarvandaan heel bekende vliegers zijn opgestegen. Papendrecht had zijn eigen Linie-crossers met een verbinding van Papendrecht naar Lage-Zwaluwe. Enige honderden zijn met behulp van de familie De Koning uit Papendrecht, veilig aan de ‘overkant’ gekomen. Zij regelden de overtochten en in het boek ‘Papendrecht tijdens de Tweede Wereldoorlog’ zijn de meest bekende overtochten beschreven.

Als u door Papendrecht wandelt, fietst of rijdt, komt u ongetwijfeld voortdurend langs locaties die in de oorlog een bijzondere speelden. Is er een locatie die voor u een bijzondere betekenis heeft en waar u wel eens komt om stil te staan bij het verleden?

Papendrecht heeft veel locaties met een herinnering aan de oorlog. Dat bracht bij mij als schrijver van het boek ‘Papendrecht tijdens de Tweede Wereldoorlog’ op het idee een oorlogsroute te maken door Papendrecht. Mijn plan werd gesteund door het 4/5 mei comité en nu staan er door heel het dorp, van de Noordhoek tot aan het Oosteind, informatieborden langs de weg, waarop men kan zien wat hier gebeurd is tijdens de oorlog. Voor alle inspanningen voor het schrijven van dit boek over de oorlog, maar ook voor de andere twintig boeken die ik heb geschreven, ontving ik in 2020 de ‘burgemeester De Bruin prijs’ van de gemeente Papendrecht.

Wat hoopt u met uw boek over te dragen op uw lezers en heeft u al reacties gekregen? Is het ook interessant voor lezers zonder relatie met Papendrecht?

Omdat er nauwelijks op dit gebied publicaties waren verschenen in Papendrecht, hoop ik hiermee een bijdrage te hebben geleverd aan de oorlogsgeschiedenis van het dorp. Vooral voor de kinderen van de scholen belangrijk. Het boek is goed ontvangen in de gemeente, binnen de kortste keren was de eerste druk uitverkocht. Uiteraard is het ook aan te bevelen voor lezers die geen relatie hebben met Papendrecht, maar wel interesse hebben in de Tweede Wereldoorlog. Momenteel werk ik aan een serie van vijf delen over de luchtoorlog boven de Alblasserwaard en Eiland van Dordrecht. Hiervan is in mei 2021 het eerste deel verschenen en deel 2 komt in december van dit jaar uit.

Papendrecht tijdens de Tweede Wereldoorlog

ISBN: 9789463459778

Meer informatie over dit boek