Internationale bekendheid kreeg John Rabe pas in 1997 toen zijn dagboek, dat hij bijhield gedurende de Japanse bezetting van Nanking, gepubliceerd werd. In 2009 verscheen de Nederlandse vertaling met als titel “De goede nazi van Nanking”. Het boek is een schokkend ooggetuigenverslag van het Bloedbad van Nanking en van de dappere pogingen van Rabe om in deze hel de menselijkheid te bewaren. The New York Times noemde hem “De Oskar Schindler van Nanking”. Na deze vergelijking kon een verfilming van Rabe’s verhaal niet uitblijven. In 2009 verscheen de speelfilm “John Rabe” van de Duitse scenarioschrijver en regisseur Florian Gallenberger, waarin Rabe wordt vertolkt door de Duitse acteur Ulrich Tukur, bekend van onder meer “Amen” (2002) en “Das Leben der Anderen” (2005). De film begint met de dagen voor de Japanse inval, toen de meeste westerlingen en rijke Chinezen de stad ontvluchtten om elders een veilig heenkomen te zoeken, terwijl Japanse gevechtsvliegtuigen aanvallen uitvoerden op de stad. Rabe wordt, niet helemaal naar z’n zin, door de internationale gemeenschap in Nanking benoemd tot de leider van de Internationale Veiligheidszone, omdat hij vanwege zijn Duitse nationaliteit en nazi-gezindheid de ideale gesprekspartner is voor de Japanners.

Alhoewel de kern van het filmverhaal strookt met de historische feiten is er ook veel gedramatiseerd. De confrontaties tussen Rabe en de Amerikaanse arts dr. Robert Wilson – die een sterke antipathie heeft tegen de nazistische fabrieksdirecteur– zijn daar een voorbeeld van. Het oorspronkelijke Internationale Comité bestond tijdens de Japanse bezetting van Nanking ook uit tien mensen, maar dat is in de film teruggebracht tot ongeveer de helft. Dokter Robert Wilson maakte er in werkelijkheid geen deel van uit, maar was indertijd wel als arts werkzaam in Nanking. De directrice van de internationale meisjesschool, Valérie Dupres, is een fictief personage dat gebaseerd is op Minnie Vautrin, een Amerikaanse missionaris die indertijd directrice was van het Ginling Girls College en in 1941 zelfmoord pleegde omdat ze de verschrikkingen die ze in Nanking aanschouwde niet uit haar hoofd kon zetten en het haar speet dat ze niet meer mensen had kunnen redden. Ook de Duitse ambassademedewerker dr. Georg Rosen, die een Joodse achtergrond had, lijkt in de film een lid van het comité, maar was dat in werkelijkheid niet, al was ook hij toentertijd wel degelijk aanwezig in Nanking. Door het internationale gezelschap terug te brengen tot zo weinig mensen wordt de heldenmoed van Rabe uitvergroot. “Hoe één man 250.000 Chinezen redde”, zo lezen we zelfs op de cover van de DVD. Feitelijk was hij weliswaar de leider van het comité en was zijn rol groot, maar hij deed het niet alleen. Naast de negen overige leden van zijn comité waren er in Nanking tegelijkertijd ook mensen als Wilson en Dupres die als individuen evenveel moed en menselijkheid toonden als hij.

Dat juist John Rabe wordt neergezet als dé held van Nanking heeft alles te maken met zijn achtergrond. Met wat we nu weten van nazi-Duitsland is het zeer tegenstrijdig om te zien hoe een overtuigde nationaalsocialist zich opwerpt als mensenredder en daarbij zelfs Hitler om hulp roept. Dat contrast komt in de film het duidelijkst naar voren wanneer de nazivlag met de swastika, het symbool van naziterreur, door Rabe gebruikt wordt om Chinese burgers te beschermen tegen Japanse vliegtuigen. Dit is waar gebeurd en door Rabe beschreven in zijn dagboek. Dat er verder veelvuldig afgeweken wordt van dit dagboek doet niets af aan de film. Hetgeen Rabe beschrijft is voor een speelfilm net te eentonig. Het was nodig om verhaallijnen toe te voegen, zoals de ontluikende liefde tussen de Duitse ambassademedewerker Rosen en een Chinese studente van de meisjesschool en de gespannen relatie tussen Rabe en de Amerikaanse arts Wilson. Ook wordt de invasie van Nanking belicht vanuit het perspectief van de Japanners, iets wat in het dagboek natuurlijk niet gebeurd. Zo wordt getoond hoe een Japanse officier met grote tegenzin het bevel opvolgde om Chinese krijgsgevangenen te executeren. Ook andere vreselijke misdaden van de Japanners, zoals onthoofdingen met samoeraizwaarden, worden in beeld gebracht. Hiervan worden tussendoor ook enkele archiefbeelden getoond. De film brengt daarmee niet enkel het moedige werk van Rabe (en zijn collega’s) voor het voetlicht, maar ook het Bloedbad van Nanking. Terwijl de nazimisdaden in Europa grote bekendheid genieten, is er naar verhouding minder notie van deze en andere Japanse misdaden tegen de menselijkheid. Deze aangrijpende speelfilm draagt er aan bij dat ook deze kant van de geschiedenis niet vergeten wordt.