Toen de geallieerden in 1944 steeds verder in Italië oprukten, werd dit land een toevluchtsoort voor vele joodse Oost-Europese vluchtelingen. Zij dachten hier veiligheid en hulp te kunnen vinden maar vluchtelingenproblematiek had voor het geallieerde leger weinig prioriteit, eerst moest immers het Duitse leger worden verslagen. Sowieso was er vanuit de Verenigde Staten weinig aandacht voor de opgejaagde joden in Europa, gedurende de oorlogsjaren werd er vanuit de Amerikaanse overheid geen hulpverleningsprogramma opgestart om de joodse vluchtelingen te helpen overleven. Pas nadat de geallieerden diverse concentratiekampen bevrijdden, besefte men welke verschrikkingen zich in het Derde Rijk afgespeeld hadden. Toch hadden de Amerikanen reeds langere tijd informatie over de Duitse plannen om het joodse volk uit te roeien, waarom zij niet ingrepen is vooral te verklaren aan de hand van politieke redenen. Waarom de Amerikanen niks deden om de Endlösung te stoppen, is één van de thema’s uit de dramafilm “Haven”.

Toch was er gedurende de Tweede Wereldoorlog één vanuit de Amerikaanse overheid georganiseerde reddingsactie van joden. Omdat hij erg meeleefde met de joodse gemeenschap in Europa geeft president Roosevelt in 1944 zijn persoonlijke toestemming om 1000 joodse vluchtelingen vanuit Napels naar de Verenigde Staten te verschepen. Namens het ministerie van binnenlandse krijgt Ruth Gruber de opdracht om als gouvernante de joodse vluchtelingen te begeleiden op hun reis. Zelf is zij ook joods en ze is enorm gemotiveerd om haar joodse medemens in Europa te helpen. Tijdens de opkomst van de Nazi’s in Duitsland studeerde Ruth Gruber aan een Duitse universiteit. Tijdens deze periode kwam ze meerdere malen in aanraking met antisemitisme en ook bezocht ze een opzwepende toespraak van Hitler, waarin hij het joodse gevaar verkondigde aan het Duitse volk. In Duitsland ontmoette ze ook haar vriend, maar nadat hij zich aansloot bij de Nazi partij begreep ze dat hun liefde onmogelijk was. Ze keerde terug naar de Verenigde Staten waar haar ervaringen tijdens haar studietijd erin resulteerden dat ze gevraagd werd om een selecte groep van joodse vluchtelingen te escorteren.

Speciaal voor haar geheime reddingsoperatie kreeg Gruber als eerste Amerikaanse vrouw de rang van generaal. Zou zij tijdens haar missie in handen van de Duitsers vallen dan zou de conventie van Genève haar in deze rang mogelijk bescherming bieden. Het redden van de groep van 1000 joden zou voor Gruber geen gemakkelijke opdracht worden: ze wordt tegengewerkt door een diplomaat van buitenlandse zaken die haar tijdens de missie vergezelt en ook op de vluchtelingenboot ontstaan al snel strubbelingen tussen de joodse vluchtelingen en de gewonde Amerikaanse soldaten die ook aan boord van het schip zijn. Terwijl hun gewonde collega’s in Italië in veldhospitalen wachten om verscheept te worden, zien zij hoe de groep lichamelijk gezonde joden verscheept wordt naar Amerika, zij zien het nut van deze operatie niet in en beseffen niet welke verschrikkingen deze vluchtelingen hebben moeten meemaken.

De grootste problemen voor Gruber en de vluchtelingen ontstaan echter pas als ze arriveren in de Verenigde Staten. De vluchtelingen worden in een Amerikaans legerkamp onthaald met grote zoeklichten, het kamp is afgesloten met hoge hekken en wordt bewaakt door bewapende soldaten: de gelijkenis met een Duits concentratiekamp is angstaanjagend groot. Omdat de vluchtelingen persoonlijke gasten zijn van de Amerikaanse president hebben ze geen visa of verblijfsvergunning, een diplomatiek spel begint en de vluchtelingen dreigen Amerika weer snel uitgezet te worden. Ook de plaatselijke bewoners stellen de aanwezigheid van de vluchtelingen niet op prijs.

Ruth Gruber staat voor de zware taak om de joodse vluchtelingen te beschermen tegen de Amerikaanse bureaucratie en worstelt daarnaast met persoonlijke problemen. Ze is de liefde voor haar Duitse vriend nog niet vergeten, haar moeder blijft aandringen dat ze een man moet zoeken om mee te trouwen en als haar vader overlijd, stort haar wereld in. Hoe zal zij zich door alle problemen in haar eigen leven heen slaan en zal ze erin slagen om de joodse vluchtelingen een nieuw leven in het beloofde land aan te bieden?

Het verhaal van de reddingsoperatie onder begeleiding van Ruth Gruber is zeer interessant en het nut van deze operatie is het overdenken waard. Want waarom werden slechts 1000 joden gered terwijl de Verenigde Staten de mogelijkheid hadden om veel meer vluchtelingen te redden? Duitse krijgsgevangenen werden per schip naar de Verenigde Staten getransporteerd om daar in krijgsgevangenenkampen gevangen gezet te worden, maar joodse vluchtelingen waren om bepaalde redenen niet welkom. De film laat zien dat antisemitisme niet alleen een Duits verschijnsel is en dat de aanpak van vluchtelingenproblematiek pas na de Tweede Wereldoorlog serieus op gang gekomen is.

Het verhaal over Ruth Gruber’s persoonlijke drama in de vorm van haar verloren liefde, haar dwingerige moeder, haar overleden vader en haar angst voor de toekomst vind ik een heel wat minder interessant onderdeel van de film. De persoonlijke strubbelingen van Gruber maken het filmverhaal enigszins melodramatisch. Ook meerdere scènes die zich afspelen in het vluchtelingenkamp in Amerika zijn nogal melodramatisch en niet altijd even realistisch. De film is duidelijk een Hollywood drama, weliswaar over een interessant onderwerp maar vooral gericht op de liefhebbers van dit genre.