Voor degene die weleens door het Franse kustplaatsje Saint-Malo heeft rondgedwaald, is het lastig voor te stellen dat er op deze plek in 1944 zoveel verwoesting heeft plaatsgevonden. Van 4 augustus tot 2 september vond de strijd om Saint-Malo plaats waarin de Amerikanen probeerden om het stadje te bevrijden van de Duitse bezetter, waar zij begin september in slaagden. In de miniserie ‘All The Light We Cannot See’ (2023) van Netflix wordt in vier afleveringen het verhaal verteld van de Franse Marie en Duitse Werner. Zij is een blind meisje, op de vlucht voor de Duitsers, en hij een jonge Duitse soldaat, gepositioneerd in Frankrijk.

In de afleveringen van ieder ongeveer een uur kan de kijker zien hoe de twee zich door de oorlog heen worstelen met elk hun eigen zorgen. Terwijl de oorlog om hen heen woedt, verbindt radiofrequentie 13.10 de twee mensen en sleept hen erdoorheen. Deze verbintenis, die al in hun jeugd is ontstaan, leidt tot moedige momenten, interne conflicten en laat bovenal zien dat oorlog niet zo zwart-wit is als het in eerste instantie lijkt.

De serie is gebaseerd op het gelijknamige boek van de Amerikaanse auteur Anthony Doerr, die geschiedenis heeft gestudeerd aan Bowdoin College in de staat Maine. Met zijn boek won hij in 2015 de Pulitzerprijs en het verhaal is bijna een decennium later verfilmd door Netflix. Regisseur Shawn Levy, bekend van Netflix’ meest succesvolle serie ‘Stranger Things’, kreeg de taak om het verhaal van pagina tot scherm te vertalen. Met medewerking van Steven Knight, verantwoordelijk voor het script, is hier de vierdelige miniserie uit voortgekomen.

Het verhaal speelt zich grotendeels af in Saint-Malo, maar is daarnaast doorweven met terugblikken van de hoofdrolspelers naar plaatsen uit hun verleden zoals Parijs en het Duitse dorpje Zollverein in de buurt van Essen. De blinde Marie is in de Franse kustplaats in het huis van haar oudoom beland, waar ze via zijn oude radio boodschappen uitzendt waarin codetaal zit verstopt. De jonge soldaat Werner, die al van jongs af aan een talent voor radio’s had ontwikkeld, krijgt de taak om deze codetaal te ontcijferen.

Het is dit talent dat hem uit het weeshuis in Zollverein sleurde naar de Duitse school, Schulpforta. De school diende tijdens het naziregime als een kostschool waar tienerjongens de nazi-ideologie kregen aangeleerd en werden opgeleid voor beroepen die het regime zouden versterken, zoals soldaat bij de SS. De serie weergeeft de wrede wijze waarop dit werd gedaan en laat zien dat niet alleen de slimste en sterkste jongens werden geselecteerd, maar dat zij vervolgens zichzelf moesten blijven bewijzen om niet af te vallen. Gebukt onder de hoge eisen en harde aanpak van de school, probeert Werner dicht bij zichzelf te blijven.

Terwijl Marie en Werner het hoofd boven water proberen te houden, speurt de Duitse sergeant Von Rumpel Saint-Malo af voor het blinde meisje. Hij is ervan overtuigd dat zij de kostbare diamant ‘Sea of Flames’ bezit. Deze bevat volgens de legende magische krachten die de bezitter het oneindige leven geeft, maar waarmee diens dierbaren worden vervloekt. Dit juweel is gebaseerd op de echte ‘Delhi Sapphire’, waarvan eigenaar Edward Heron-Allen overtuigd was dat het een kwade invloed had op zijn pasgeboren dochter en hij raadde het de toekomstige bezitter van de steen aan om het in de zee te werpen.

De link met de realiteit zit niet alleen in het bestaan van de diamant in het echte leven, maar de obsessie van nazi’s met legenden en mythologie is daarnaast een terugkerend thema in populaire media. Bekende figuren zoals Indiana Jones en Captain America zijn in de afgelopen decennia in gevechten beland met nazi’s om magische voorwerpen, en zij zijn slechts voorbeelden van de talloze verhalen die na de oorlog zijn ontwikkeld. Is dit een reactie op een daadwerkelijke obsessie van de nazi’s met het occulte? Daar lijkt onder historici nog discussie over te zijn, maar wel zijn er in afgelopen jaren academische werken verschenen over het onderwerp. De link tussen nazi’s en het bovennatuurlijke is dus nog onderhevig aan onderzoek, maar over zijn populariteit bij de romanschrijver, bioscoopbezoeker en stripboekverzamelaar valt niet te twisten.

‘All The Light We Cannot See’ speelt zo niet alleen in op populaire thema’s van Tweede Wereldoorlog media, maar haalt ook serieuze zaken van de oorlog aan. Zo laat Werners verleden zien hoe jonge jongens verplicht werden mee te werken aan het naziregime, of zij dit nu wilden of niet. Daarnaast laat het karakter Etienne, de oudoom van Marie, de effecten zien die oorlog op een persoon heeft. Als oorlogsheld van de Eerste Wereldoorlog waarschuwt Etienne de jonge Werner om zich niet te laten breken door de oorlog zoals hij zelf jaren geleden is gebroken. Uiteindelijk zijn zij slechts twee soldaten die het slachtoffer zijn geweest van de daden van de grote leiders.

Hoewel de serie tracht om het licht in duistere situaties te benadrukken, slaat het regelmatig de plank mis met hoopvol bedoelde scenario’s en teksten. Kritiek op de serie ligt hem dan ook in het script dat net niet sterk genoeg is en de nuance van het boek mist. Waar de serie vol zit met positief bedoelde oneliners, zijn deze vaak voor de hand liggend en missen emotionele lading. Dit in combinatie met het vaak dramatische acteerwerk dat doorlopen is met vaag Europese accenten, de voertaal van de serie is Engels, maakt dat de dialoog niet zo aankomt als de makers waarschijnlijk hadden bedoeld. De soundtrack draagt bij aan dit dramatische effect, gecreëerd door componist James Newton Howard, bekend van onder andere actiefilms zoals ‘The Hunger Games’ en ‘The Dark Knight’. Hoewel de muziek bestaat uit optimistische klanken en ‘All The Light We Cannot See’ een mooi verhaal vertelt, lijkt de serie de boodschap dat er zelfs in de donkerste tijden nog licht te vinden is niet helemaal te kunnen overbrengen.

‘All The Light We Cannot See’ is ondanks de wat zwakke dialoog en juist weer te sterke dramatiek een vermakelijke serie die in slechts vier uur kan worden bekeken en interessante onderdelen van de oorlog belicht. De uiteindelijke boodschap laat zien dat oorlog niet enkel zwart-wit is, maar er aan beide kanten onschuldige slachtoffers vallen. De serie sluit af met beeldmateriaal van de bevrijding van Saint-Malo waarin te zien is hoe inwoners de bevrijding van het stadje door de Amerikanen vieren. De verhaallijn van Werner laat de kijker nadenken over de bevrijding en de afloop van de Duitse soldaten die tussen al het gefeest op hun manier het einde van de oorlog ervaarden. De tragedie van de jongens die tegen hun zin in moesten vechten, in strijd met hun goede intenties, wordt hiermee belicht. Of je het nu eens bent met deze nuancerende blik op de oorlog of niet, het zet je in ieder geval aan het denken en laat je blik verruimen door je te verplaatsen in andermans schoenen. Iets wat in de door oorlog geteisterde wereld van vandaag nog steeds relevant is.