Taika Waititi’s ‘Jojo Rabbit’ volgt een Duits jongetje dat lid is van de Hitlerjugend en fanatiek volgeling van de Nazi-ideologie is. Terwijl hij zich dolgraag wil inzetten voor zijn land, verbergt zijn moeder een Joods meisje in hun huis. Als Jojo haar ontdekt, komt hij in conflict met de ideologie die hem is aangeleerd en ontstaat er een onwaarschijnlijke vriendschap.

Anders dan de standaardoorlogsfilm is dit een satire en valt het recht in het straatje van Waititi’s komedies. Zo regisseerde hij ook ‘What We Do in the Shadows’ (2014) en ‘Thor: Ragnarok’ (2017). Laat je echter niet misleiden door het satirische karakter van de film, want Waititi gaat zorgvuldig tewerk met een balans tussen humor en de harde werkelijkheid.

Jojo wordt in de film vergezeld door zijn denkbeeldige vriend, Hitler. Jojo’s parasociale relatie met de dictator zorgt voor bizarre scènes, maar laat goed zien hoe beïnvloedbaar kinderen zijn voor propaganda en op welke manier zij deze verwerken. De Hitler die we zien is een versie uit de fantasie van een kind. Deze spreekt dan ook over zaken en personen die een kind zal hebben opgepikt van de volwassenen om zich heen. Dat de dictator wordt gespeeld door Waititi zelf voegt alleen maar meer toe aan het satirische karakter. Met een moeder van Russisch-Joodse afkomst en een vader die Maori is, lijkt hij de meest ongeschikte persoon om de rol van Hitler te vervullen en is daarmee juist een uitstekende keuze voor deze film.

‘Jojo Rabbit’ laat de absurditeit van de Nazi-ideologie zien en start hiermee sterk. Over fragmenten van volgelingen die Hitler emotioneel begroeten, is de Duitse versie van ‘I Want to Hold Your Hand’ van The Beatles gemonteerd. De menigten zijn zo bijna te verwarren met de groepen tieners die The Beatles een paar decennia later stonden op te wachten, nazigroeten daargelaten. Zulke fragmenten van het Duitse volk deden Waititi aan Beatlemania beeldmateriaal denken en hij stelt zelfs dat Hitler in principe The Beatles van het Duitsland van de jaren dertig kon worden genoemd. De toon voor de rest van de film wordt met deze vergelijking gelijk gezet.

De film, die is gebaseerd op het boek ‘Caging Skies’ van Christine Leunens, laat een nieuw perspectief van de Tweede Wereldoorlog zien, namelijk dat van een jong Hitlerjugend lid. Dit interesseerde Waititi en hij heeft aan dit verhaal Hitler als Jojo’s denkbeeldige vriend toegevoegd. Waititi’s manier van films maken wordt bepaald door het gebruik van humor en hoewel de Tweede Wereldoorlog een gevoelig onderwerp is dat om een zorgvuldig behandeling vraagt, wilde de filmmaker deze uitdaging wel aangaan. Hierbij erkent hij dat deze satirische komedie misschien niet iedereen zal aanspreken, maar dat was ook niet zijn doel. Met zijn humor ziet hij juist een kans om het publiek extra te raken en de boodschap van de film duidelijk over te brengen.

Deze boodschap richt zich op propaganda en hoe gevoelig mensen kunnen zijn voor mooie beloftes in moeilijke tijden. Waititi doelt hiermee ook op het heden waarin hij in 2016 een vergelijkbare situatie zag met het presidentschap van Trump. Door in de film gebruik te maken van hedendaags taalgebruik met een Duits tintje, probeert hij jongeren van nu aan te spreken en zo te waarschuwen voor het gebruik van propaganda. Zo komen er uitspraken voorbij zoals “Oh my Gott” en “That’s just my two pfennig”. Hoe bizar de propaganda op kinderen was in de Hitlerjugend wordt in een van de beginscènes van de film goed geïllustreerd. Hierin worden de kinderen verwelkomd in een trainingskamp waar ze worden opgeleid tot ware Duitsers. De enthousiaste jongens leren hier alles over het gebruik van wapens terwijl de teleurgestelde meisjes zich moeten voorbereiden op hoe ze het best kinderen kunnen baren. Andere activiteiten van het programma bevatten een brainstormsessie over de monsterlijke kenmerken van Joden en het maken van een kampvuur door middel van boekenverbranding.

De indoctrinatie van de kinderen wordt hier door middel van humor extra belachelijk gemaakt, maar laat wel zien hoe de onschuld en het enthousiasme van een kind kunnen worden gebruikt voor verschrikkelijke doeleinden. Hoewel de insteek van de scènes humoristisch is, schijnt hier wel de harde realiteit doorheen. Zo is de gevoelige Jojo niet op zijn plek tussen het geweld, laat de Duitse officier van de Hitlerjugend zijn afkeer voor de oorlog blijken en wordt Jojo gepest omdat zijn vader het Italiaanse front als deserteur heeft verlaten. Ook Jojo’s moeder steekt haar afschuw niet onder stoelen en banken en laat Jojo niet wegkijken van de verschrikkingen van de oorlog, zoals de verzetsstrijders die op het marktplein zijn opgehangen. Ze betreurt hoe haar zoon slachtoffer is geworden van de Nazipropaganda en mist de tijd dat hij nog gewoon een kind was.

Waar de film begint met optimistische jonge soldaten die naar het front worden gestuurd, staan deze in sterk contrast met de sombere soldaten die later in de film terugkeren. De toon van de film die in het begin vol zit met satire, waar de realiteit af en toe doorheen schemert, draait naarmate het verhaal verstrijkt steeds meer om. De terreur van de oorlog is niet langer meer te vermijden, al wordt dit nog wel met een grapje hier en daar behandeld. Langzamerhand begint Jojo steeds meer in strijd te raken met de ideeën die hem zijn aangeleerd en twijfelt hij of alles wat hij over Joden denkt te weten wel echt waar is. Zo wordt zijn eerste ontmoeting met de Joodse onderduikster in zijn huis, Elsa, als een horrorfilmscène weergeven en als zijn moeder later die dag in bad zit, staat hij naast de deur op wacht om haar te beschermen. Dit weerspiegelt zijn haat en angst die hij voor het ondergedoken meisje heeft, maar na meer contact met Elsa begint hij te leren dat wat hem is aangeleerd misschien niet helemaal klopt.

Zo laat Elsa hem in een komische tekening zien dat het beeld dat Nazi’s over de joden hebben alleen in hun hoofd leeft. Als Jojo daarnaast fel reageert als ze hem vertelt dat ze naar het buitenland wil vluchten en hij vraagt of ze haar rug zo naar Duitsland zou keren, reageert ze hierop met “It turned its back on me first”. Jojo’s interne conflict wordt gerepresenteerd in de discussies die hij met zijn denkbeeldige Hitler begint te krijgen. Tevergeefs probeert een paniekerige Jojo nog half gevallen propagandaposters weer aan de muur te plakken, waaruit de snel naderende nederlaag blijkt en hoe moeilijk het voor hem is om de oorlog los te laten. Uiteindelijk blijven Jojo en zijn vrienden door dit alles heen slechts kinderen die behoefte hebben aan een knuffel van hun moeder en willen dansen op de Duitse versie van David Bowie’s ‘Heroes’.