Een Fins televisieprogramma organiseerde in 2004 een verkiezing van 'de grootste Fin aller tijden'. De uitslag stond al bij voorbaat vast: natuurlijk werd dat Carl Gustaf Mannerheim (1867-1951), de president en maarschalk die na de Eerste Wereldoorlog aan de wieg stond van Finlands onafhankelijkheid van Rusland en vervolgens deze kleine natie door de Tweede Wereldoorlog loodste. Wat prins Willem van Oranje is voor Nederland, is baron Gustaf Mannerheim voor Finland. De nagedachtenis aan de maarschalk heeft gaandeweg mythische proporties aangenomen.

Vanzelfsprekend is in Finland zelf een onnoemlijk aantal publicaties en biografieën over Mannerheim verschenen. Ook Mannerheim zelf heeft werk gemaakt van zijn memoires, al overleed hij (in 1951) vlak voordat die gepubliceerd zouden worden. Gelukkig bestaat er ook buiten het Finse taalgebied veel belangstelling voor de figuur Mannerheim, waarbij onder meer gewezen kan worden op de omvangrijke biografie van de Zweedse historicus en oud-diplomaat Stig Jägerskiöld (waarvan het eerste deel verscheen in 1970) en het meer recentere werk (uit 2009) van de Britse auteur Jonathan Clements, die eerder biografieën publiceerde van Mao en Confusius.

Nu is er een compacte, leesbare biografie van de hand van de Finse, maar Zweedstalige historicus Henrik Meinander. In het interessante slothoofdstuk van deze nieuwe Mannerheim-biografie bespreekt Meinander de historiografie over de figuur Mannerheim, waarbij hij de stelling poneert dat buitenlandse historici wellicht beter dan de Finnen zelf, in staat zijn gebleken de daden van Mannerheim afgewogen en met enige afstand te beoordelen. Overigens is ook deze gebalanceerde en zakelijke biografie vrij van apologetische tendensen, al is die dan geschreven door een Finse auteur.

Buiten Finland heeft Gustav Mannerheim vooral bekendheid verworven als de bekwame leider van een klein onverschrokken volk dat zich in 1939 dapper verweerde tegen de brute overmacht van het Rode Leger. De Finse steun aan de Duitse invasie van Rusland, twee jaar later, was om die reden wel begrijpelijk, al bleven de beelden van Hitler en Mannerheim samen altijd ongemakkelijk, zeker voor de inwoners van landen die een akelige Duitse bezettingstijd hebben moeten doorstaan.

Meinanders biografie biedt een helder overzicht van Mannerheims uitzonderlijk boeiende leven. Buiten Finland is nauwelijks bekend dat de maarschalk die uitgroeide tot symbool van Finlands onafhankelijkheid, beter Russisch sprak dan Fins en daarvoor decennialang diende als officier in het tsaristisch Russische leger. Mannerheim had zelfs deel uitgemaakt van het ere-escorte bij de kroning (in 1896) van Nicolaas II, die uiteindelijk de laatste tsaar zou blijken. Tijdens de woelige jaren na de Russische revolutie behoorde Mannerheim zeker niet tot de felste voorstanders van Finlands onafhankelijkheid van Rusland. Wat deze aristocraat vooral dreef was een uitgesproken anti-communisme. Wat dat betreft kan Mannerheim beschouwd worden als een vertegenwoordiger van het ancien régime, een generaal van de 'Witte' troepen die gepoogd hebben om het Rode leger van Lenin en Trotski te verslaan. Hoewel dat uiteindelijk niet lukte, wist Finland zich eind 1917 van Rusland los te maken en die onafhankelijkheid in mei 1918 te bevestigen door, onder aanvoering van Mannerheim, de Finse communisten te verslaan.

Nadat Mannerheim zich in de jaren twintig had teruggetrokken uit de politiek, werd hij bij het uitbreken van de Fins-Russische winteroorlog van 1939 tot opperbevelhebber benoemd, terwijl hij de zeventig al was gepasseerd. President van Finland werd Mannerheim pas begin augustus '44, toen de Duitse nederlaag aan het Oostfront nog een kwestie van tijd was en Finland achter de schermen een wapenstilstand met Rusland voorbereidde. In maart 1946 trad Mannerheim af als president. Finland heeft gebieden moeten afstaan aan Rusland en kreeg een neutrale status, maar heeft kunnen ontkomen aan het bittere lot dat de Oost-Europese landen ten deel viel die in Russische invloedssfeer terecht kwamen. Pas door Poetins invasie van Oekraïne is Finland toegetreden tot de NAVO.