De strijd aan het Oostfront (vanaf de zomer van 1941 tot aan het voorjaar van 1945) was van een omvang en een intensiteit die alle andere slagvelden in de schaduw stelde. Alleen aan het Oostfront viel de beslissing over de afloop van de Tweede Wereldoorlog. Het beleg van Leningrad kan, naast de Duitse opmars naar Moskou, de slag om Stalingrad en de tankslag bij Koersk, zonder meer worden aangemerkt als één van meest aansprekende episodes uit dat titanengevecht. Begin september 1941 sloten de oprukkende Duitse legers de grote metropool Leningrad vanuit het zuidwesten en het zuidoosten in, met Finse steun vanuit het noorden. Pas in januari 1944 (na bijna 900 dagen) zou het Rode Leger de Duitse blokkade rond de stad definitief weten te doorbreken. Voor honderdduizenden inwoners van Leningrad kwam deze bevrijding te laat – zij hadden de dood gevonden door artilleriebeschietingen, bombardementen en vooral door de hongersnood in de praktisch afgesloten stad, die slechts door transporten over het (ijs van het) Ladogameer kon worden bevoorraad. Intussen bevochten het Rode Leger en de Wehrmacht elkaar in een moeilijk begaanbaar bosgebied vol zompige moerassen.

Het moedwillig uithongeren van de stad was wrede opzet geweest van Hitler. Hij had besloten zijn troepen niet Leningrad te laten binnentrekken en daarmee bloot te stellen aan straatgevechten, maar daarbuiten halt te laten houden. Leningrad zou uiteindelijk dan wel met kanonnen en bommenwerpers worden vernietigd. Dat was niet uitsluitend een militaire beslissing. Hitler hechtte, veel meer dan zijn generaals, een groot politiek belang aan Leningrad. Hij beschouwde het voormalige Sint Petersburg, de stad waar de Russische Revolutie was uitgebroken en die vervolgens in Leningrad was omgedoopt, als ultiem symbool van het communisme. Vooral ook daarom diende deze bakermat van het bolsjewisme met de grond gelijk gemaakt te worden. Voor Stalin gold – omgekeerd – hetzelfde. Ook deze dictator wilde niet in de laatste plaats om politieke redenen Leningrad koste wat kost behouden, net als die andere stad, die zijn eigen naam droeg. Burgers en militairen zouden hiervoor de bittere prijs betalen.

De Britse auteur Prit Buttar, oorspronkelijk een arts van het Britse Leger die in de loop der tijd een flink aantal militair-historische boeken heeft gepubliceerd, weet de op zichzelf al wel bekende strijd om Leningrad beeldend te schetsen. Hij baseert zijn lezenswaardige reconstructie op literatuur en memoires en niet op eigen archiefonderzoek. Waar veel andere boeken primair vanuit Duits perspectief zijn geschreven, presenteert Buttar een uitgebalanceerde analyse met ook veel aandacht voor het Rode Leger. Het is aardig dat Buttar zijn verhaal begint met het ontstaan van Sint Petersburg en tevens aandacht besteedt aan de eerdere strijd om de stad ten tijde van de Russische revolutie. Enigszins opvallend is de beperkte tijdshorizon van zijn boek – Buttar beschrijft slechts de Duitse opmars in 1941 en de mislukte Russische tegenoffensieven in 1942, maar laat de daaropvolgende jaren 1943 en 1944 buiten beschouwing. Voor Nederlandse lezers is dat enigszins jammer, omdat de eenheden van het Vrijwilligerslegioen Nederland immers aan het Wolchow Front bij Leningrad zijn ingezet. Het goede nieuws is dat Buttar werkt aan een tweede deel, getiteld 'Hero City', dat de periode 1943-1944 bestrijkt en dat in 2024 zal verschijnen.