Zomer 1942. De Duitse legers voor Leningrad doen verwoedde pogingen om de linies om de stad te doorbreken. De Russische verdedigers weten echter van geen wijken en gaan soms zelfs tot een tegenaanval over. Het boek situeert zich tijdens één van deze tegenaanvallen.

Men bekijkt de lotgevallen van een compagnie die de taak heeft gekregen om heuvel 308 te verdedigen. Dit is een ‘kale’ heuvel, met bovenop slechts een hoogspanningsmast. Onder deze mast ligt een soldaat eerste klasse en twee soldaten reeds tien dagen ingegraven in een hol. Hun taak bestaat uit het uitschakelen van Russische tanks met explosieven, gedurende een Russische aanval...
Iets verderop liggen de compagniesstellingen. Deze zijn reeds fel verzwakt door hun eigen aanvallen en het voortdurende vuur van de Russen. De kapitein is totaal in de war, de sergeant-majoor is een lijntrekker van eerste graad. Eén van de aanwezige korporaals houdt de boel nog bijeen. De ordonnans is reeds gewend geraakt aan zijn dodentocht. Dagelijks moet hij meermaals - voor onzinnige berichten – naar de achterhoede lopen, over de ‘naakte heuvel’, over de knuppelweg, langs de verbandpost. Een tocht die hij tot zijn eigen verbazing altijd heelhuids aflegt. Maar dan breekt het bij hem binnenin. Toch wordt hij door de majoor bevolen opnieuw naar voren te gaan, dit keer vergezeld door aanvullingstroepen. Hij moet ook het bevel tot een aanval overbrengen.
Op dat moment begint echter het Russische trommelvuur dat de aanval inleidt. De Duitse stellingen worden gedurende enige uren met alles beschoten wat men maar kan indenken. Hierdoor lijdt de compagnie verschrikkelijke verliezen en de loopgraven worden tot nihil herleid. Toch zijn er overlevenden, die zich onder het commando van de korporaal verzamelen en een verdediging vormen. De majoor kan in zijn eentje doorbreken naar zijn compagnie. De Russen zitten nu in de verdedigingsstelling, maar zien zich ook gedecimeerd en afgesneden van hun terugtocht door de Duitse restanten. Een patstelling …

De roman ‘Die Stalinorgel’ (Originele titel) verschijnt voor het eerst in 1955. Toen werd het boek geroemd als ‘De beste roman over de Tweede Wereldoorlog’ en zijn auteur werd de hemel in geprezen.

Het boek portretteert de waanzin van de totale oorlog, die Hitler had uitgeroepen. De auteur schuwt werkelijk geen enkel onderwerp. Dood, verminking, schending van mensenrechten, alles wordt gedetailleerd beschreven. De ervaren soldaten blijken niets meer over te hebben dan een vrij markant levensverlangen. De meeste wachten slechts nog op de verlossende kogel, die een einde moet maken aan het aardse lijden. Men is bereid om zich ongelooflijk teweer te stellen om de vijand zoveel mogelijk schade toe te brengen en zoveel mogelijk mee te nemen in de dood. Of men wil overlopen. Maar zekerheid is er niet over hoe de behandeling achteraf zal zijn. Daarom dat velen toch besluiten zich teweer te stellen. Hopende het levend ervan af te brengen.
De roman verhaalt de beestachtigheden van de mens aan beide zijden. Snelle rechtbanken die iemand –ongeacht zijn schuld- ter dood veroordelen om de desertie in te dammen, de onmenselijke behandeling van een overloper. Een gevangene dwingen tot medewerking met de revolver in de aanslag. De mens op zijn meest wreedaardige uitgebeeld.

De auteur weet op een prachtige wijze de wanhoop en het doodsverlangen van de manschappen weer te geven. Door middel van enkele mensen in verschillende rangen en met verschillende reacties op situaties weet hij een goed beeld te schetsen van de situatie op die plek. Ik heb het boek nu reeds een paar keer gelezen en ik vind het zeker een aanrader voor iedereen.