Op 21 september 2012 overleed de Deense auteur Sven Hassel. Als eerbetoon aan hem brengt uitgeverij Just Publishers twee van zijn boeken opnieuw uit. Een hiervan is "Pantsers des doods". Dit boek verscheen voor het eerst in 1958. Samen met het eveneens opnieuw uitgebrachte "Bataljon der verdoemden" vormen deze twee boeken de bekendste werken van Hassel.

Sven Hassel (1917-2012) werd geboren in het Deense Fredensborg. Door werkloosheid gedwongen, nam hij in 1937 als vrijwilliger dienst in het Duitse leger. Als tankbestuurder in de 2. Panzer-Division maakte hij de Poolse veldtocht van september 1939 mee. Na een poging tot desertie werd hij later tijdens de oorlog gearresteerd en ingedeeld bij een strafbataljon. Dergelijke strafeenheden werden samengesteld uit misdadigers, deserteurs en "politiek onbetrouwbare elementen". Deze strafregimenten werden ingezet in de gevaarlijkste frontsectoren en volgens Hassel werden zij opgezadeld met de meest rottigste karweitjes. De verliezen bij deze eenheden waren daardoor ook zeer hoog. Sven Hassel zou gedurende de hele oorlog dienen bij verschillende eenheden en uiteindelijk in mei 1945 krijgsgevangen worden gemaakt door de Russen. Dit is althans zijn levensverhaal zoals hij het zelf heeft opgeschreven. Of het allemaal echt zo is gebeurd, is niet zeker. Hij zou zijn oorlogservaringen verwerken in zijn romans, die uiteindelijk met meer dan 50 miljoen verkochte exemplaren zeer succesvol zouden worden.

In "Pantsers des doods" beschrijft Hassel zonder enige franje het soldatenleven. In welke periode het boek zich precies afspeelt, wordt niet duidelijk, maar uit opmerkingen van de auteur valt af te leiden dat het waarschijnlijk 1943 is. Bij aanvang van het boek zijn de leden van het (overigens fictieve) 27e strafpanzerregiment op verlof in Duitsland. Hier zijn zij getuige van een zwaar bombardement door de Britse Royal Air Force op Hannover. De strafeenheid wordt na afloop ingezet voor het opruimen van de lijken. Dit alles wordt zeer klinisch beschreven, maar geen enkel huiveringwekkend detail wordt overgeslagen. Het strafregiment wordt vervolgens overgeplaatst naar het Oostfront. Hier wordt het ingezet bij operaties die door de militaire leiding worden betiteld als "lokale verdedigingsacties". In de praktijk komt dit echter neer op felle gevechten, waarbij het regiment een groot deel van haar sterkte verliest.

De romans van Hassel kenmerken zich door hun harde en realistische stijl. Niets wordt mooier gemaakt dan het was. Het boek beschrijft op rauwe toon de oorlog aan het Oostfront in al zijn gruwelijke wreedheid. Het boek bevat een aantal afschuwwekkende scènes waarin zonder al te veel omhalen wordt verteld over het martelen en executeren van personen. Het wordt duidelijk dat sommige personages daar een stuk minder moeite mee hebben dan andere. Ook de kameraadschap tussen de frontsoldaten komt aan bod. Uit de gesprekken die de mannen met elkaar voeren, blijkt dat ze genegenheid voor elkaar hebben (ook al spreken zij dit niet letterlijk uit) en dat ze elkaar blindelings vertrouwen. Voor Adolf Hitler en de rest van de Duitse leiding voelen de soldaten echter een diepe haat. Zoals één van hen het zelf zegt: "Wij worden op het ogenblik geregeerd door luizen, vuile luizen zonder ziel. Er is heus geen verschil tussen de Russische rode luizen en onze bruine." Over het feit dat Duitsland de oorlog zal verliezen wordt niet getwijfeld, toch vechten de mannen door. Zij hebben immers geen andere optie. Desertie wordt zwaar bestraft en ook overgave aan de Russen staat gelijk aan een bijna zekere dood.

Wanneer de soldaten een enkele keer op verlof mogen, gaan zij zich te buiten aan drank en vrouwen. Ook deze escapades worden tot in detail beschreven. De auteur zegt hier zelf over: "Ons bestaan was een mengeling van verdriet en vreugde, we leefden van dag tot dag in het besef dat we morgen dood konden zijn. We leefden wild en schaamteloos, we wilden niet denken, alleen maar vergeten. Het kon ons allemaal niet meer schelen." Ook al doden de personages in het boek aan de lopende band, je gaat op den duur toch met hen meeleven. Je voelt aan alles dat zij betrokken zijn in een oorlog die zij absoluut niet gewild hebben en dat zij alleen vechten om te overleven. Af en toe tonen zij ook een wat zachtere kant van zichzelf, bijvoorbeeld wanneer zij een Russische vrouw helpen die in barensnood verkeerd. Het boek keert echter telkens snel weer terug in de harde realiteit van de oorlog.

Het enige nadeel aan het boek - als je dat al een nadeel kunt noemen - is dat het onderscheid tussen feiten en fictie onduidelijk is. Het is gissen welke gebeurtenissen in de op waargebeurde feiten gebaseerde roman verzonnen zijn en welke niet. Sven Hassel heeft later verklaard dat alle karakters in zijn romans zijn gebaseerd op echt bestaande personen. Ook heeft de Werhmacht gedurende de Tweede Wereldoorlog inderdaad gebruik gemaakt van strafbataljons. Maar de eenheid die Hassel opvoert (het 27e strafpanzerregiment) heeft nooit daadwerkelijk bestaan. Ook vinden er in het boek een aantal wat ongeloofwaardige gebeurtenissen plaats. Zo vermoorden de leden van het strafregiment ongestraft in koelen bloede een Duitse officier die hen niet goed gezind is. Dat zoiets in werkelijkheid heeft plaatsgevonden, valt echter ook niet uit te sluiten, want de oorlog aan het Oostfront was in alle aspecten verschrikkelijk en met niets te vergelijken. De lezer moet beseffen dat het boek een roman is, waarin de vraag wat wel en niet waargebeurd is, niet van doorslaggevend belang is.

"Pantsers des doods" is een indrukwekkend boek, het is spannend en het blijft boeien tot de laatste pagina. De schrijver weet de lezer met rauwe weergave van de strijd aan het Oostfront en het soldatenleven te choqueren. Door de vele verwijzingen naar seks, geweld en dood is het niet bepaald geschikt voor een jonge lezersgroep. Voor degene die een meeslepende en harde oorlogsroman over de strijd aan het Oostfront wil lezen, is dit boek echter een absolute aanrader.