Henriette van Raalte-Geel groeide tijdens de Tweede Wereldoorlog op in Japanse interneringskampen in Nederlands Indië. In ‘Mogen wij altijd in dit kamp blijven?’ vertelt zij over haar ervaringen in de kampen tussen 1942 en 1945. Samen met haar moeder en twee kleine zusjes werd zij systematisch door de Jappen uitgehongerd. Allemaal overleefden zij door haar moeders doorzettingsvermogen en creatieve ideeën. Dit boek vormt een monument voor alle dappere moeders die hun leven gaven voor hun kinderen.

Het is 1941 als Japan besluit dat het absoluut heerser van groot Oost-Azië wilt worden. Eind 1941 en begin 1942 worden jonge mannen opgeroepen om hun vaderland te dienen. De vader van Henriette wordt ingedeeld als soldaat derde klas. Hij moet zijn familie verlaten om in de oorlog te vechten. Als de moeder van Henriette iets doet dat de Jappen zien als een misdaad, hangt de doodstraf boven haar hoofd. Ze vlucht met haar kinderen naar een interneringskamp in de hoop hier veilig te zijn en samen met haar kinderen de oorlog te overleven.

"Gewapende Japanners begeleiden en bewaken ons, een trieste uittocht van blanke, ineens sjofele, vrouwen en kinderen."

Het blijkt al snel dat het niet gemakkelijk zal worden om de Japanse interneringskampen te overleven. Het eten uit de gaarkeuken is onvoldoende en eenzijdig. Het bevat te weinig eiwitten en vitaminen voor opgroeiende kinderen. Als de moeder van Henriette te horen krijgt dat het kamp binnenkort wordt afgesloten van de buitenwereld, slaat ze aan het hamsteren. Dagelijks gaat ze naar de markt om honing, suiker, olie, karjang hidjau, bonen en gedroogde vis in te slaan. Ze vult de provisiekast tot aan de nok en sluit deze goed af aangezien er veel wordt gestolen in het kamp.

Het kamp begint steeds meer te lijken op de Duitse kampen in Europa. Op 8 maart 1943, drie maanden nadat Henriette en haar familie zijn aangekomen, wordt het kamp afgesloten van de buitenwereld. Er komt een gedek op één meter binnen de prikkeldraadomheining. Tussen het prikkeldraad en het gedek lopen gewapende schildwachten om het kamp te bewaken. Op vier plaatsen worden uitkijktorens aangebracht. Er vindt dagelijks een appél plaats en er worden zware lijfstraffen uitgedeeld voor de kleinste overtredingen.

"Het kampleven met jonge kinderen vergt veel tijd en energie van de vrouwen. Ze proberen hun gevoel uit te schakelen. De belangrijkste factor is overleven."

Het enige geluk is dat het gezin in een huis met een tuin woont. De moeder van Henriette heeft een indrukwekkende moestuin aangelegd. Uit de verbouwde groenten en fruit halen de kinderen en zijzelf de benodigde vitaminen om te overleven. Als Japan in 1944 de oorlog dreigt te verliezen wordt de kampleiding overgenomen door het Japanse leger. Het beleid wordt nog strenger en het eten schaarser en slechter. Ze moeten verhuizen naar een nieuw kamp. Van een eigen huis met een moestuin gaan ze naar een paar vierkante meter in een bamboebarak.

"Drie maanden lang blijven we in dit ellendige slangenkamp. We worden verschrikkelijk mager, moeder zelfs zo erg, dat ze aan haar heupbeen een hoed zou kunnen hangen. Op 15 maart 1945 wordt aan dertienhonderd vrouwen opdracht gegeven hun biezen te pakken. De volgende dag vertrekken we per trein naar Batavia."

Per abuis komt het gezin terecht in een werkkamp dat was bedoeld voor vrouwen met oudere kinderen. Het kamp staat onder leiding van een van de ergste schurken uit de Japanse overheersing: kapitein Sonei. Het gezin vecht om te overleven. Ze proberen het leven te rekken in de hoop het te redden. Ze zijn alleen nog maar op de vlucht voor de dood. Het eten wordt steeds slechter, de porties nog kleiner.

"Het Japanse beleid is er duidelijk op gericht ons geleidelijk aan uit te roeien. In het kamp lopen dan ook veel wandelende skeletten rond, zonder ook maar een gram vlees op de botten."

Henriette en haar zusjes groeien op in de interneringskampen. Zij herinnert zich dat de dood onderdeel was van haar leven. Zij sprak met haar vriendjes regelmatig over de dood, omdat die altijd in hun midden was.

"Wij hebben veel kameraadjes aan hem moeten afstaan en vinden dat normaal. Het hoort bij het kampleven."

Als het einde van de oorlog nadert worden de vrouwen en kinderen overgebracht naar interneringskampen in de buurt van de havensteden. De Japanners hopen ze als een soort menselijk schild te kunnen gebruiken tegen de aanvallende geallieerden. Ze laten de gevangenen hun eigen graf graven.

"De tegenstelling tussen leven en dood is heel klein geworden. Als je met de dood in de schoenen leeft, sta je er anders tegenover. Dan verdwijnt de angst. Moeder is rustiger geworden. Over leven en dood hoeft ze niet lang meer na te denken. Ons graf ligt al klaar. Zij verwacht dat wij aan de rand van een kuil de kogel zullen krijgen."

Er komen echter geen kogels uit de machinegeweren. De begraafplaats wordt niet gebruikt. Vijf dagen na de atoombommen op Hiroshima en Nagasaki kondigt de keizer van Japan aan dat de oorlog is afgelopen. Maar het gezin blijkt nog niet veilig te zijn. Nederlands Indië vecht voor zijn onafhankelijkheid en burgers vallen de blanken in de interneringskampen aan. De rol van de Japanners verandert van vijand naar beschermer. De moeder van Henriette besluit dat het gezin naar Nederland vertrekt.

Als zij na jaren gevangenschap eindelijk op de boot naar Nederland zitten, komen ze tot hun grote blijdschap en verrassing hun vader tegen. Hij heeft de oorlog overleefd dankzij een griepaanval die hem ongeschikt maakte om uitgezonden te worden. De zusjes van Henriette herkennen hun vader niet, zij waren nog heel klein toen hij werd uitgezonden. Maar Henriette en haar moeder zijn enorm blij hem weer te zien. De hele familie is weer herenigd als zij bij opa en oma in Nederland aankomen. Henriette leert haar onbekende familie kennen en voelt zich al snel thuis en eindelijk veilig. Ze stelt haar opa een vraag:

"Opa, mogen wij altijd in dit kamp blijven?"

‘Mogen wij altijd in dit kamp blijven?’ is een indrukwekkend en mooi geschreven boek. De details en omschreven emoties zorgen ervoor dat de lezer in het boek wordt gezogen. De moeder van Henriette heeft er alles aangedaan om haar kinderen te redden van de Japanse overheersing en dat is haar gelukt. Met dit boek heeft Henriette een ode aan haar moeder geschreven en daarmee aan alle moeders die voor hun gezin hebben gevochten tijdens het agressieve Japanse systeem. Dit boek is een absolute aanrader.