Een langdurige en veelzijdige gebeurtenis als de Tweede Wereldoorlog in Nederland terugbrengen tot honderd foto’s is een hele uitdaging. Bovendien lijkt het gekozen aantal ook een beperkende factor. Maar die bespiegelingen vooraf worden door het boek ‘De Tweede Wereldoorlog in honderd foto’s’ snel weggepoetst. Het is een fascinerend fotoboek, waarbij je als lezer nooit weet wat je bij het omslaan van weer een pagina precies kunt verwachten.

De honderd foto’s in deze uitgave zijn dan ook niet willekeurig uit een grotere berg afbeeldingen geselecteerd. Het betreft hier een project in het kader van 75 Jaar Bevrijding, waarbij per provincie werkgroepen de archieven indoken op zoek naar bijzonder beeldmateriaal. Bovendien werd het publiek opgeroepen om foto’s uit eigen bezit in te dienen. Tijdens dit traject kwamen ook allerlei bijzondere beelden naar boven, zoals van de deportaties van Joden buiten Amsterdam. Uiteindelijk werden er per provinciale werkgroep vijftig foto’s voorgedragen. Een jury onder leiding van Tweede Kamer-voorzitter Khadija Arib nam de laatste selectieronde voor haar rekening.

Om te zorgen dat het aanbod niet tot enkele facetten beperkt bleef, is voor vijf centrale thema’s gekozen:

• Militaire strijd, oorlogsgeweld en bevrijding
• Overheersing, collaboratie en aanpassing
• Uitsluiting en vervolging
• Verzet en repressie
• Dagelijks leven

De keuze voor deze thema’s "heeft kunnen voorkomen dat sommige (pijnlijke) onderwerpen van de oorlogsgeschiedenis onvoldoende aan bod zijn gekomen", schrijven de auteurs in hun voorwoord. Er bleek bij de selectiecommissies namelijk wel een voorkeur voor "aangenamere" beelden van de oorlog, zoals de bevrijding. Alle foto’s die door de werkgroepen zijn ingezonden, zijn overigens te bekijken op www.in100fotos.nl.

De foto’s die in het boek zijn beland, zijn allemaal op de een of andere manier bijzonder te noemen. Soms omdat ze de verschrikkingen onomwonden laten zien, maar vaak ook omdat er met kennis achteraf een zekere dreiging vanuit gaat. Denk daarbij aan een foto van een Joodse man die in zijn woonplaats op straat loopt en kort daarna afgevoerd en vermoord zou worden. Of de groepsfoto van onderduikers en verzetslieden, waarvoor ze poseerden in de overtuiging dat het leed na Dolle Dinsdag geleden was. Toen de bezetting toch niet voorbij bleek te zijn, hadden de Duitsers in deze foto een ideaal hulpmiddel om de onderduikers en verzetsstrijders op te sporen. Zo valt bij elke foto een verhaal te vertellen en dat hebben de auteurs ook letterlijk gedaan om de nodige context te verschaffen. De Tweede Wereldoorlog in Nederland, Nederlands-Indië, Suriname en de Nederlandse Antillen terugbrengen tot honderd foto’s moet zoals gezegd een flinke uitdaging zijn geweest, maar de samenstellers zijn daar heel goed in geslaagd.