Het boek 'Verzet & gezag' openslaand valt mijn oog op de blauwgekleurde tekst op de achterzijde van het titelblad:

Ja, vijfenzeventig jaar geleden. Dat is inderdaad een lange tijd. Inmiddels weten wij dat het na zoveel jaar lastig is om (nog) eerlijke, objectieve en niet ingekleurde informatie te verkrijgen. Iets dat een objectieve geschiedschrijving lastig maakt. Na vijfenzeventig jaar vrede blijkt dat zeker voor de huidige generatie vrijheid gewoon is. De gebeurtenissen van toen zijn niet meer bij iedereen bekend. Geschiedschrijving en recensies op deze website zijn dus noodzakelijk.

Het boek van Gerard van Pijkeren bestaat uit twee delen. Het eerste deel gaat grotendeels over Frederik van Pijkeren, de oom van de schrijver. Deze was werkzaam als wachtmeester bij de parketwacht en dus betrokken bij de rechtsgang in het bezette Nederland. Hij was ook betrokken bij het verzet tegen de Duitse bezetter. De dagelijkse strijd tussen goed en fout, het schemergebied tussen zwart en wit. Hij was aan de ene kant betrokken bij gevangenentransporten en verrichtte hand- en spandiensten voor de Duitse bezetters, aan de andere kant bracht hij belangrijke informatie aan het verzet over.

Het voorwoord is geschreven door NIOD-onderzoekster en schrijfster Hinke Piersma die als geen ander inzicht heeft in de spagaat waarin ambtenaren en dan vooral politiemensen zich bevonden tijdens deze bezetting. Ook alle aspecten van het dagelijkse leven in de dorpen wordt zeer goed beschreven. Kerk en maatschappelijke organisaties zijn zeer nauw met elkaar verbonden. Terwijl er sprake is van onderlinge broederschap en wederzijds vertrouwen komt de verzuiling toch om de hoek kijken, ook bij het huwelijk van Frederik van Pijkeren met Gré van Zalk. Frederik is Gereformeerd en Gré Nederlands Hervormd. Het was indertijd nog ‘goed’ gebruik dat de vrouw de man volgde in de kerkelijke gezindte.

Inderdaad komt in het verhaal regelmatig de afweging naar voren hoe ver verzetsdaden kunnen gaan, zonder gevaar voor eigen en andermans leven en gezin te veroorzaken. Het verzetswerk van Frederik komt goed in beeld, ook zijn deelname aan de Binnenlandse Strijdkrachten. Wat hem, als jonge vader en kostwinner, kort na de bevrijding door een noodlottig ongeval het leven kost.

In het tweede deel komen de herinneringen van inwoners van Oldebroek die de bezettingstijd en de bevrijding hebben meegemaakt aan bod. Ook hier lees je veel over de maatschappelijke issues. Zo blijkt dat nog altijd de verzuiling een grote rol speelt en dat kerk en politiek nog erg met elkaar verbonden zijn. De kerkscheuring van 1944 heeft ook gevolgen voor de stemverdeling op politieke partijen en is dus terug te zien in de naoorlogse politiek. Overigens was toentertijd de verzuiling en de daarbij behorende keuzes (welke kerk, de stem op welke politieke partij en het lidmaatschap van welke vakbond) voor veel mensen heel normaal en algemeen aanvaard.

Je krijgt tevens een goed beeld van de zaken waarmee burgemeesters te maken kregen in de bezettingsperiode. Zij moesten omgaan met ethische dilemma’s en bij het opzettelijk afwijken, negeren of zelfs saboteren van Duitse maatregelen kon het je baan of zelfs je leven kosten. Doordat mensen op hun post bleven en enerzijds de Duitse maatregelen uitvoerden, kon er anderzijds veel nuttige informatie worden doorgegeven aan het verzet.

Aan het einde tref je een dankwoord, diverse bronnenlijsten en tot slot een namenregister aan met paginavermelding. De publicatie is voorzien van vele illustraties, foto’s en documenten die het verhaal uitstekend ondersteunen. Dit in eigen beheer uitgegeven boek bevat een mooie beschrijving van lokale geschiedenis, die zeer zeker verteld mag en moet worden en zonder twijfel een aanrader is om te lezen.